Umesto otvorenim hirurškim zahvatima, do srca ili začepljenja u
koronarnom krvnom sudu interventna kardiologija može da dopre uz pomoć katetera,
u okviru neke od minimalno-invazivnih procedura kao što je perkutana koronarna intervencija
Šta je sve pokretalo civilizaciju, ko su bili pojedinci koji su odlučujuće doprineli
da njihova šira zajednica pa i svet u celini naglo pođu napred, i mišlju i delom?
Od antičkih vremena do danas, bezbroj je velikih pojedinačnih umova onih ljudi koji
su svojim izumima i zamislima preokretali stvarnost i naglo je pokretali napred.
Bilo je u tom nizu i mislilaca i konstruktora, i izumitelja i eksperimentatora.
Upravo zahvaljujući njima svet je danas na visokom umnom i tehnološkom nivou.
Među njima je i znatan broj ljudi iz Srbije i njene neposredne okoline.
Počev od Ruđera Boškovića i Jovana Cvijića, sa Mihailom Pupinom i Nikolom Teslom,
do Mileve Marić Ajnštajn i Milutina Milankovića - umni i praktični dometi ovdašnjih
ljudi postali su nezaobilazni deo razvoja civilizacije.
Najveći naučnici svih vremena su Isak Njutn (Isaac Newton) i Albert Ajnštajn (Albert Einstein),
glasio je gotovo kategorički odgovor akademika Miljenka Perića, fizikohemičara (kvantna hemija), u našoj anketi o
top 10 svetskih naučnika u istoriji nauke. Dalji poredak ga nije zanimao. Mišljenje akademika Perića se podudarilo
s krajnjim rezultatom ovog ispitivanja naših akademika, univerzitetskih nastavnika i istraživača u naučnim institutima.
Anketa je potvrdila da je među korifejima nauke u srpskom narodu Milutin Milanković u svesti naših naučnih delatnika
etabliran na prvom mestu, a slede ga Nikola Tesla i Mihajlo Pupin.
Često se citira izreka čuvenog irskog matematičara i fizičara Vilijama Tomsona (William Thomson), poznatog više pod imenom Lord Kelvin:
“When you can measure what you are speaking about, and express it in numbers, you know something about it; but when you cannot measure it,
when you cannot express it in numbers, your knowledge is of a meagre and unsatisfactory kind.”
Alesandro Volta (Alessandro Giuseppe Antonio Anastasio Gerolamo Umberto Volta, 1745-1827) italijanski fizičar,
rodio se i školovao u italijanskom gradu Komo. Kao dete smatralo se da nije bio naročito inteligentan jer nije umeo da priča do svoje četvrte godine
U porodilištu, u prvim minutima života bebe, ključnu ulogu ima neonatolog.
On će roditeljima vrlo brzo reći da li je beba zdrava i da li je „sve na mestu”,
a bebi će, ako je potrebno, na mnogo načina pomoći da se uspešno prilagodi novom životu.
O svakodnevnim zadacima svog uzbudljivog i izuzetno odgovornog posla govori dr Vladan Milojević,
pedijatar neonatolog u Bel Medic-u
Ni za jedan od poznatih koronavirusa ne postoji vakcina, pa ni za izazivače teških respiratornih oboljenja SARS i MERS.
U trci s vremenom, istraživači danas pokušavaju da razviju vakcinu za najnoviji koronavirus, koji je izazvao pandemiju COVID-19.
Neki od naučnika se nadaju da će im to uspeti i pre kraja ove godine
Istorijski gledano, pandemija koronavirusa koja još nije zauzdana samo
nas podseća da zarazne bolesti prate čoveka i obeležavaju život globalnog društva hiljadama
godina unazad. Pokazalo se, takođe, da su infektivne bolesti najsmrtonosnija pretnja u istoriji
ljudske vrste – odnele su živote više od 350 miliona ljudi
Ljude treba ohrabrivati da nose maske za lice, kao meru predostrožnosti,
a na temelju činjenice da time malo može da se izgubi, a potencijalno više da se dobije,
kažu stručnjaci u BMJ (British Medical Journal). Profesorka Triša Grinalg sa Univerziteta
u Oksfordu i njene kolege veruju da bi, uprkos ograničenim dokazima, maske „mogle da imaju
značajan uticaj na prenošenje virusa i relativno mali uticaj na društveni i ekonomski život”.
Prema nedavnoj studiji sprovedenoj van Kine, u težim slučajevima Covid-19 relativno
često se javljaju moždani udari, izmenjena svest i druga neurološka stanja. I u samoj Kini,
na osnovu 214 slučajeva teških oblika infekcije koronavirusom lečenih u gradu Vuhanu tokom
rane faze pandemije, lekari su izvestili o 36,4 odsto pacijenata sa neurološkim simptomima.
Međunarodni tim naučnika dobio je dozvolu američke FDA
(Food and Drugs administration) za kliničko ispitivanje koje će testirati
sigurnost i efikasnost terapije mezenhimalnim matičnim ćelijama iz pupčane vrpce
(UC- MSC), a sa ciljem sprečavanja životno ugrožavajućih upala pluća koje prate
teške oblike Covid-19. Ova ćelijska terapija primenjuje se intravenski.
Od početka kosmičkog doba, različiti tipovi kosmičkih brodova su konstruisani prema programima koje je trebalo da obave; ali,
ako bi se postavilo pitanje: koji bi tip kosmičkog broda mogao da bude tipičan predstavnik letelica koje su trasirale put u kosmos i
potpuno odgovarale svojoj osnovnoj nameni, odgovor bi svakako bio: sovjetsko-ruski „sojuz“.
Jedno od predviđanja Ajnštajnove Opšte teorije relativiteta je da telo u rotaciji svojom masom povlači za sobom prostor-vreme (“frame-dragging”).
Ovaj efekat je teško uočiti pošto je neprimetan kod manjih svemirskih objekata. Ali, u svemiru se nalazi mnoštvo masivnijih nebeskih tela pa su naučnici uočili
ovaj efekat u zvezdanom paru koji se neverovatnim brzinama vrti jedan oko drugoga.
Naša galaksija je počela da se sudara sa patuljastim galaksijama Velikim i Malim Magelanovim oblakom.
Astronomi znaju da će se Mlečni put sudariti s velikom spiralnom galaksijom Andromeda, što bi trebalo da se dogodi
za četiri milijarde godina. Sada nam se približavaju Veliki i Mali Magelanov oblak, koji kruže oko Mlečnog puta.
Novi NASA-in kompjuterski model upućuje na mišljenje da su temperature
na Veneri pre 700 miliona godina varirale između 20-50 stepeni na površini. Na osnovu
rezultata misije Pioneer Venus,ta planeta je nekada imala okeane koji su, na osnovu istraživanja
NASA-inog Godard instituta za svemirsku nauku, postojali i po nekoliko milijardi godina.
Astronomi su možda na pragu otkrića jedne od najvećih misterija svemira nakon
što je otkriveno stotinu misterioznih radio-pulseva udaljenih tri milijarde svetlosnih godina.
Profesor Dov Grinbaum, direktor izraelskog akademskog Instituta za pravne posledice novih tehnologija "Zvi Meitar",
tvrdi da traženje života izvan Zemlje može biti pretnja od zaraze gore od koronavirusa. On je istakao da se, u doba brzih putovanja i lakoće kretanja, virusi brzo i lako šire.
O ljubavi prema kraljici prirodnih nauka za “Planetu” govori Milja Jovanović, najmlađa učesnica nedavnog međunarodnog
takmičenja u matematici, na kojoj je ekipa devojaka iz Matematičke gimnazije postigla veliki uspeh
Hidroavion na baterijski pogon kanadske kompanije “Harbour Air” ušao je u istoriju avijacije kao prvi
električni avion kojim je obavljen neki komercijalni let. Vazduhoplov u čijoj se kabini nalazilo šest putnika, uzleteo je sa reke Frejzer,
u blizini grada Ričmonda, napravivši uspešan trominutni let.
Početkom februara odjeknula je vest da Japan planira izgradnju 22 termoelektrane na ugalj.
Nakon što su katastrofalni zemljotres i cunami doveli do havarije nuklearne elektrane u Fukušimi 2011. godine,
temeljita inspekcija drugih nuklearki u zemlji ustanovila je ozbiljne propuste u njhovom vođenju i izazvala političke skandale.
Borba sa kontaminacijom nastalom usled havarije tek će isisavati novac iz budžeta Japana u decenijama koje dolaze.
Posledica svih ovih dešavanja je potpuno gašenje nuklearnog programa u Japanu.
Prof. dr Igor Rudan prvi je naučnik koji je proučio i,
na osnovu najnovijih saznanja savremene medicine i neuro nauka, objasnio
zagonetne simptome i zdravstvene probleme koje je Nikola Tesla još pre
jednog veka vrlo temeljno opisao u svojoj autobiografiji „Moji izumi“
Urugvaj je država na jugoistoku Južne Amerike. Južni konus je region koji obuhvata Urugvaj, Argentinu i Čile.
U urugvajskom delu tog regiona živi najveći deo indijanskog naroda Čarua. Ovo ratničko pleme živi na tom području oko četiri milenijuma!
Na samom kraju geološke epohe pliocena i tokom najvećeg dela pleistocena živeo je sisar koji je podsećao na jednoroga.
To obuhvata period od pre 2.600.000 do pre 29.000 godina, od kada potiču najmlađi pronađeni fosili. Reč je o ogromnom nosorogu
za koga je nauka saznala početkom 19. veka zaslugom nemačkog prirodnjaka Gothelfa Fišera fon Valdhajma koji je imenovao i opisao nesdtalu životinju
U prošlom 95. broju našeg časopisa u tekstu o Mikološkom društvu Srbije, naglasili smo da je gornji
deo Ade ciganlije u Beogradu proglašen zaštićnom zonom III kategorije zbog prisustva neobične i retke gljive stubičaste zvezdače, koju ćemo u ovom broju podrobnije predstaviti.
U anglosaksonskim zemljama razvio se hobi čiji koreni sežu duboko u ljudsku istoriju, pa i preistoriju.
Još je društvo lovaca-sakupljača načinilo prve korake ka stvaranju poljoprivrednih imanja. Kasnije je rodovsko uređenje
donelo novi napredak u izgradnji domova i boljem iskorišćavanju flore i faune za ishranu.
Kornjače su svojim izgledom i dugovečnošću od davnina privlačile pažnju ljudi koji su im pripisivali neobične moći.
Stari Indusi su verovali da Zemlju kao ploču nose na leđima tri slona koji stoje na velikoj kornjači, a da ona pliva u beskrajnom okeanu. Indijanci su zamisljali da je Zemlja položena na četiri slona, a da su oni stajali na jednoj kornjači koja je stajala na jednoj zmiji koja se kretala u nepreglednom okeanu.
Tim arheologa iz Srbije nedavno je, u pećini Balanici kraj Sićeva, otkopao ognjište starije od 200. 000 godina! Takođe, pomoću fizičko-hemijskog datovanja,
utvrđeno je da je vilica pronađena iz Male Balanice stara oko pola miliona godina i da spada među najstarije ostatke ljudskih predaka (hominina) u Evropi.
Područja Antarktika nije oduvek bilo pustoš. Pre 90 miliona godina, koncentracija atmosferskog ugljen-dioksida stvorila
je višu temperature i pokrenula topljenje polarnih ledenih ploča. Nivo mora bio je viši i do 170 m u odnosu na danas.
Lego, najpopularnija dečja plastična kocka na svetu, po svoj prilici, otvara nove naučne mogućnosti.
Istraživači sa Univerziteta Lankaster stavili su četiri kocke u poseban frižider koji može da spušta temperature do minus 273 stepena - samo da bi videli šta će se desiti.
Od kada su uvedene mere ograničenog kretanja zbog virusa korona, u gradovima Evrope smanjen je nivo zagađenosti vazduha.
Evropska svemirska agencija ESA i Evropski savez za javno zdravlje navode da je osetno smanjeno prisustvo ugljen-dioksida, koji je jedan od izazivača teških poremećaja zdravlja ljudi.
Tajna dugog opstanka ginko drveća je u održavanju odbrambenog sistema i tome što ta biljna vrsta nema određen program starenja, mišljenje je stručnjaka sa Univerziteta Severni Teksas.
Tokom miliona godina sva višećelijska bića evoluirala su koristeći kiseonik. Život bez njega ne postoji. Tako smo bar mislili.
Sada su naučnici otkrili sićušnog parazita nazvanog Henneguya salminicola, koji ima manje od 10 ćelija, živi u mišićnom tkivu lososa i - ne diše, piše Cnet.com.
Iran je nedavno predstavio najnaprednijeg humanoidnog robota na svetu “surenu 4”. Neposredno potom,
pojavio se video u kojem robot pokazuje svoje mogućnosti, posebno one funkcije koje se odnose na motoriku i povezanost sa okruženjem.
Organizacija za primenjeno istraživanje, nemački institut “Fraunhofer” će, zajedno sa IBM-om, započeti istraživanje na kvantnim računarima. Prvi takav računar doći iz SAD-a u Europu, piše “Špigl”. IBM-ov kvantni računar “Q System One” uskoro će stići u institut “Fraunhofer” u Ehningu, kod Štutgarta. Reč je o računaru za koji se smatra da označava prekretnicu daljeg tehnološkog razvoja.
Naučnicima sa Unuverziteta u Beču uspelo je da ohlade nanočesticu do najniže temperature koju kvantna mehanika dozvoljava.
Kretanje čestice dostiglo je stanje koje je poznato kao osnovno, tj. najniži mogući energetski nivo.
Američka svemirska agencija NASA objavila je da je primila 12.000 molbi za buduću generaciju astronauta.
Od tog broja Agencija će primiti desetak budućih letača svemirom. Rezultati izbora biće objavljeni polovinom 2021.
Nemački naučnici sa Odseka za atmosfersku fiziku Instituta “Alfred Vegener”
nedavno su utvrdili postojanje velike ozonske rupe iznad Severnog pola, tri puta veće od Grenlanda.
Gubitkom ozona zahvaćeno je područje od 20 miliona km2, što je deset puta veće od površine Grenlanda, objavila je nemačka agencija DPA.
Naučnici su i ranije pronalazili ostatke ili delove tela drugih životinja sačuvane u večnom ledu,
kao što su vukovi i mamuti, ali nedavno otkriće jedne ptice ocenjeno je kao "neprocenjivo“ jer omogućava pronalaženje DNK i RNK, nukleinskih kiselina prisutnih u svim živim organizmima. Reč je o otkriću ruskih naučnika koji su pronašli drevnu pticu zamrznutu u večnom ledu Sibira koja datira iz poznog Ledenog doba.
U jednoj pećini u severnom Iraku, 1960. otkriven je dobro očuvan gornji deo tela neandertalca koji je živeo pre 70.000 godina.
Procenjuje se da je neandertalac nazvan "Šanidar Z" imao 40-50 godina. U isto vreme, tamo su pronađeni ostaci 10 neandertalaca,
sedmoro odraslih i troje dece, a u blizini kostura otkrivena je veća količina cvetnog polena.
Jedan fosil pronađen u kamenolomu na granici Belgijei Holandije upućuje da je prva kokoška najverovatnije
živela pre udara asteroida koji je uništio dinosauruse, pre oko 67 miliona godina. Ova ptica potiče od dinosaurusa,
pa je teško odgovoriti kad je I kako evoluirala.
Naučnici iz Centra “Helmholc” za istraživanje okoline, u Lajpcigu, nedavno su identifikovali bakteriju koja bi mogla da razgrađuje jednu od najotpornijih vrsta plastike - poliuretan. Reč je o bakteriji Pseudomonas sp. TDA1,za koju se pretpostavlja da bi mogla da “razbije” hemijske veze koje održavaju plastiku na bazi poliuretana, vrstu koja se široko koristi u industriji.
Naučnici veruju da su otkrili najstariji materijal na Zemlji, zvezdanu prašinu iz meteorita Marčinson,
koji je 1969. pao na jugoistoku Australije. Meteorit sadrži najstarije čestice prašine koje se formirala u zvezdama koje su postojale davno pre nastanka Sunčevog sistema.
Satelitski snimci južnog dela Tihog okeana pokazali su da se istočno od Novog Zelanda
nalazi veliko područje neuobičajeno tople vode. Temperatura je za oko pet stepeni viša od proseka za ovo doba godine.
“Vruća” tačka na površini Tihog okeana može se uočiti iz svemira i najveće je natprosečno toplo vodeno područje na Zemlji u ovom trenutku.
U većini ljudskih jezika, najčešće reči su one kratke, a izgleda da je isto i kod pingvina.
Tim istraživača iz Italije otkrio je da afrički pingvini - žive na obalama Južne Afrike i Namibije - koriste iste
govorne obrasce kao ljudi. To je prvi put ustanovljeno za neku živu vrstu koja ne pripada primatima.
Naučnici koji proučavaju dubinska kretanja i signale Zemlje izvestili su o padu seizmičkog šuma,
odnosno vibracija u kori planete, a što bi moglo da bude posledica prekida saobraćaja i drugih ljudskih aktivnosti u vreme pandemije koronavirusa.
Saradnici: Jozef Baruhović, Katarina Bogićević, Vesna Bosanac, Svetlana Đurić, Milan Gnjatović, Ibrahim Hadžić, Ilijana Jakšić, Gordana Jovanović, Oliver Klajn, Sana Knežević, Dragan Lazarević, Mirjana Lukić, Borka Marinković, Vladimir Milojević, Žaneta Miljanić, Marija Miljković, Darko Mladenović, Draženko Nenadić, Ana Paunović, Barbara Radulović, Miloš Rastović, Dušan Stanić, Sanja Stanković, Miomir Tomić, Gordana Tomljenović, Ljubiša Topisirović, Zoran Šević, Zdenko Štromar, Slavomir Vojinović
Dostupno na digitalnom formatu
www.novinarnica.net
Direktor: Milan Knežević
Glavni i odgovorni urednik: Aleksandar Gaon
Pomoćnik glavnog urednika: Miloslav Rajković
Likovno-grafički urednik: Studio Platinum, Beograd
Fotografije: Zdenko Štromar
Naslovna strana: Marija Miljković
Internet: Marija Miljković
IZDAVAČ I OSNIVAČ : " Belmedia" d. o. o.
DISTRIBUCIJA: Global Press d.o.o, Beograd, Žorža Klemansoa 24, 011/276-4538 i 276-9301
ŠTAMPA: "Kosmos", Svetog Save 16, Beograd, 011/ 2430 510
