SUMMARY

Planeta No 59
ENGLISH Summary

MEDICINA

dr Slobodan Vranješ, specijaliste radiologije

Interventna radiologija

Nekad kardiohirurška operacija - danas stent

Interventnoj radiologiji pripada pionirsko mesto u razvoju minimalno invazivne medicine, terapijskih procedura koje su označile revoluciju pre svega zato što pacijenta pošteđuju fizičke traume i obezbeđuju mu brz oporavak. O njenim mogućnostima i najsavremenijim interventnim procedurama, za „Planetu“ govori dr Slobodan Vranješ, specijaliste radiologije u beogradskoj Opštoj bolnici Bel Medic

MEDICINA

prof. dr Đorđe Bajec,stručni konsultant BelMedic-a

Barijatrijska hirurgija - hirurško lečenje patološke gojaznosti

Sa kilogramima odlaze i bolesti

Nakon hirurških zahvata kojima se smanjuju zapremina želuca i količina hrane koja se unosi, odnosno redukuje apsorpcija hranjivih materija, sa smanjenjem telesne težine povlače se ili nestaju i već postojeće udružene bolesti, kaže prof. dr Đorđe Bajec,stručni konsultant BelMedic-a

MEDICINA

mr sci dr Tatjana Ikić, specijalista ORL u BelMedic-u

Gastro-ezofagealnarefluksna bolest (GERB)

Promenom ishrane do izlečenja „prehlade“ i kašlja

Gastro-ezofagealnarefluksna bolest (GERB), oboljenje digestivnog trakta uzrokovano vraćanjem želudačnog sadržaja u jednjak, vrlo često ima dominantno respiratorne simptome. Otorinolaringolozi su zato neretko prvi koji otkriju njeno postojanje, kaže mr sci dr Tatjana Ikić, specijalista ORL u BelMedic-u

MEDICINA - PSIHOLOGIJA

Intervju sa Džejkom Iglom, začetnikom reologije

Sve je moguće ponovo, i bolje

Jedan novi psihološki model, reologija, označava umetnost i nauku „ispravljanja životnih grešaka“. Nudi načine za re-viziju i re-interpretaciju nekadašnjih i sadašnjih iskustava kroz novu prizmu; usvajanjem njenih preporuka, moguće je reagovati na zdraviji i adekvatniji način. O principima reologije za Planetu govori njen začetnik, američki psihoterapeut Džejk Igl

VESTI IZ MEDICINE

Fitnes

Brzo hodanje zdravije od trčanja

Ista potrošnja energije tokom hodanja i tokom intenzivnog trčanja dovodi do jednakog smanjenja rizika od pojave hipertenzije, hiperholesterolemije, dijabetesa i eventualno koronarnih bolesti. Drugim rečima, hodanje je jednako efikasno kao i trčanje u ublažavanju stresa, visokog nivoa holesterola i srčanih oboljenja i dijabetesa, tvrdi se u s tudiji objavljenoj u časopisu Američke asocijacije za srce i arteriosklerozu, trombozu i vaskularnu biologiju. B rzo hodanje, štaviše, ima i mnoge prednosti.

Stomatologija, Dermatologija, Gastroeneterologija, Onkologija, Fitnes..

AERONAUTIKA

Od Aeroputa do Air Serbia

Putovanje dugo 86 godina

Oko devet ujutro, kišovitog 15. februara 1928. avion potez 29-2 X-SEBC sa beogradskim novinarima i fotoreporterima poleteo je oko 9.00 časova za Zagreb, gde je sleteo posle dva sata i dvadeset minuta. Iz Zagreba za Beograd leteli su novinari zagrebačkih redakcija, a beogradski su se vratili vozom. Ovaj datum se smatra početkom jugoslovenskog i srpskog vazdušnog saobraćaja.

MATEMATIKA

Žil Anri Poenkare (Jules Henri Poincare, 1854 -1912)

Misao snage vihora

„Osećanje matematičke lepote, harmonija brojeva i formi, geometrijska elegancija predstavljaju istinski estetski osećaj, poznat svim matematičarima, ali je tako dalek laicima da često dolaze u iskušenje da se nasmeju” - Ž.M Poenkare

OSVAJANJE SVEMIRA

Leteti nad Marsom

Istraživanje sa visine

Planeta Mars je u toku poslednje dve decenije objekat najintenzivnijeg proučavanja od početka kosmičkog doba. Oko te planete, kruže orbiteri NASA-e Mars Odisej 2001 i MRO i orbiter ESA-e Mars ekspres - a po njegovoj površini kreću se roveri oportjuniti i kjurioziti. Orbiteri su obavili globalno snimanje čitave planete u vidljivoj svetlosti i u infracrvenom delu spektra, vršili lasersko altimetarsko mapiranje (tzv.MOLA mapa), radarima snimali podpovršinske slojeve Marsovog regolita i ustanovili debljinu leda na polarnim kapama,vršili spektrometrijske analize, detektovali neutronsko zračenje njegovog tla kao i magnetometrijska svojstva njegove površine i vršili proučavanje njegove jonosfere i atmosfere u celini. Sva ta saznanja su dala upotpunjenu globalnu sliku našeg suseda i o njemu se danas zna čak i više nego o Mesecu.

FIZIKA

Koriolisove sile

Reka „šeta“ na zapad

Nije redak slučaj da se ideje realizuju daleko posle vremena kada su ponikle. Setimo se samo Leonarda. Jedan od manje izrazitih takvih slučajeva jeste teorija Koriolisa, za koju je bio potreban jedan vek da bi se shvatio njen sveobuhvatni značaj.

MUZEJI

Priča o vozovima

60 godina pred publikom

Pred ulazom u Železnički muzej u Beogradu, posetica dočekuje stara parna lokomotiva, deo bogate istorije skrivene u riznicama unutar te institucije i u njenim privremenim spoljnim depoima. Već i vrapci znaju da se od niza problema s kojima se suočavaju domaći muzeji, najveći tiče nedostatka prostora za čuvanje i izlaganje. U slučaju ovog tehničkog muzeja, problem dobija gigantske razmere: mnogi eksponati, kao što je pomenuta lokomotiva, teški su preko stotinu tona i nisu mogli naći mesto pod krovom koji bi ih zaštitio od vremena.

ARHITEKTURA

Khan Šahtir zabavni centar

Čudo u Astani

Grandiozan objekat u glavnom gradu Kazahtana, Astani delo je arhitekte Normana Fostera i saradnika, koji neumorno gradi i iznenađuje svet svojim konstrukcijama. Njegova dela n isu samo impresivna po veličini već su i značajna po ekološkim karakteristikama.

NAUKA KAO ŽIVOT

Dr Milutin Blagojević, naučni savetnik Instituta za fiziku Univerziteta u Beogradu

Beogradska grupa za gravitaciju

Kada je svojevremeno profesor Zvonko Marić sa PMF u Beogradu prešao u Institut za fiziku, bio je to „veliki događaj“ (S. Vuković). Ona hajzenbergovska intelektualna atmosfera danas vodeće naučne ustanove u zemlji, „duh Instituta“, Marićevo je zaveštanje. I Centar za teorijsku fiziku, „zaštitni znak" Instituta. Umeo je, kažu, da oko sebe okupi „talentovane teoretičare“ i pokrene ozbiljne teorijske projekte. O timu lovaca na Higsov bozon (ATLAS eksperiment) često je pisano, ali veoma retko o istraživačima alternativnih teorija gravitacije. U ovoj oblasti je u naučnoj komunikaciji i literaturi poodavno odomaćen naziv Beogradska grupa ( Szczyrba, 1987). Njen osnivač je dr Milutin Blagojević (1944), naučni savetnik, redovni profesor Univerziteta u Beogradu, vodeći ekspert u teoriji gravitacije sa torzijom.

TEMA BROJA - PALEONTOLOGIJA

Na prostoru Srbije

U vreme velikog mora  

Kad se kaže : paleonotologija, većina, a naročito deca, pomisle na dinosaure. Dinosaurusi su zaista neobičnija živa bića koja su naseljavala Zemljinu kuglu u prošlosti. Ali nisu najneobičniji iako su najveći.
Ne zna se kako je nastao život. Prema Oparinovoj teoriji, u prvobitnom okeanu bile rastvorene sve supstance od kojih su danas sačinjeni organizmi - to je nazvao koacervatna supa. Bila je potrebna i energija, što nije bio problem jer su stalne oluje brazdale nebo, sa mnoštvom munja

TEMA BROJA - PALEONTOLOGIJA

Jedno naučno iskustvo

Paleozojski tetrapodi iz istočne Srbije

Izuzetno prirodno bogatstvo Đerdapske klisure uvek je veliki mamac za evropske biologe i geologe. Ni kustosi Prirodnjačkog muzeja nisu mogli da ostanu ravnodušni prema njoj. Iskoristivši pripreme za izgradnju hidrocentrale Đerdap I na Dunavu, stručnjaci Muzeja su predložili da se izvrše kompleksna geološka i biološka istraživanja najveće klisure u Evropi. Ovaj predlog je prihvaćen, u projekat su se uključile i druge naučne ustanove iz Beograda i preliminarna istraživanja su započeta 1965. godine. Planom je bilo predviđeno da traju do 1970. godine, do završetka izgradnje prve brane (hidrocentrale) u Đerdapu.

TEMA BROJA - PALEONTOLOGIJA

Gde god - fosili!

Arhipelag Srbija

Reke šetača u beogradskim parkovima Kalemegdan i Tašmajdan ne slute da hodaju po nalazištima fosila. Mnogi drugi delovi Beograda, na primer Topčider i prostor Letnje pozornice u Topčideru obiluju fosilima. Slično je u gotovo svim krajevima Srbije gde se nalaze sedimentne stene.

TEMA BROJA - PALEONTOLOGIJA

Potomstvo džinovske bakterije?

Guejdžou je provincija na jugozapadu Kine. Ova provincija dobila je nadimak Kraljevstvo fosila ili Kraljevstvo paleontologije. Paleontolozi iz čitavog sveta dolaze u nju. Razlog ovolike pažnje je, pored ostalog, pronalazak najstarijeg poznatog fosila životinjskog embriona na Zemlji za kojeg se procenjuje da je star 670 miliona godina! To znači da potiče iz perioda prekambrijuma, odnosno njegove završne faze neoproterozoika. Sačuvan je u dosta dobrom stanju, u fosfornoj steni na jugu Guejdžoua.

TEMA BROJA - PALEONTOLOGIJA

Amoniti i narodna verovanja

Bog sa rogovima

Amoniti spadaju u najpoznatije i najzanimljivije izumrle organizame koji su tokom geološke prošlosti naseljavali svetska mora i okeane. Glavna karakteristika im je spiralno uvijena ljuštura koja može biti različito ukrašena i koja često dosti že impo zantne dimenzije. P riradaju iščezloj grupi glavonožaca, odnosno mekušaca čiji su se prvi pretstavnici javili u starijim odeljcima geološke istorije, tačnije u devonu a izumirli su krajem gornje krede. Njihovi savremeni srodnici su glavonošci poznati pod nazivom Nautilus, a srodni su i sa oktopodima i lignjama.

PRIČA SA NASLOVNE STRANE

PALEONTOLOGIJA

Ne postoji odgovor na pitanje kada je nastao život. Dosadašnjim istraživanjima utvrdilo se da život na Zemlji traje duže od tri milijarde godina, nekada i u najprimitivnijim oblicima. A pre više stotina miliona godina našu planetu, koja po tadašnjem rasporedu kopna i mora nije bila nalik današnjoj Zemlji, nastanjivale su brojne vrste koje su vremenom nestale: od sićušnih do onih najkrupnijih biljaka i životinja. Tragovi koji su ostali postoje u planetarnoj kori, na osnovu čega se i utvrđuje šta se događalo pre više miliona godina. Tim ogromnim vremenskim prostorom i tim retkim dragocenim tragovima života bavi se paleontologija.

ČASOPIS PLANETA Br 59

SARADNICI NA BROJU

Saradnici: Jozef Baruhović, Vesna Bosanac, Branislav Čabrić, Milan Dimitrijević, Milan Đurić, Ibrahim Hadžić, Zvezdan Horvat, Mirko Jakovljević, Ilijana Jakšić, Vladimir Jeftić, Vladimir Jelenković, Gordana Jovanović, Modrag Jovanović, Nataša Jovanović, Vladimir Jovanović, Oliver Klajn, Nadežda Krstić, Dragan Lazarević, Mirjana Lukić, Dubravka Marić, Borka Marinković, Aleksandar Milinković, Vladimir Milojević, Žaneta Miljanić, Danijela Mitrović, Darko Mladenović, Boris Naumović, Nada Petrović, Stevan Pilipović, Barbara Radulović, Miloš Rastović, Ilja Slani, Mićo Tatalović, Miomir Tomić, Gordana Tomljenović, Zdenko Štromar

Direktor: Milan Knežević
Glavni i odgovorni urednik: Aleksandar Gaon
Pomoćnik glavnog urednika: Miloslav Rajković
Likovno-grafički urednik: Dragana Dragićević
Fotografije: Rade Krstinić
Internet: Dragan Bogdanović

IZDAVAČ I OSNIVAČ : " Belmedia" d. o. o.
DISTRIBUCIJA: Global Press d.o.o, Beograd, Žorža Klemansoa 24, 011/276-4538 i 276-9301
ŠTAMPA: "Kosmos", Svetog Save 16, Beograd, 011/ 2430 510

Sledeći broj izlazi 1. novembra 2013g.