TEMA BROJA
Z.Š.
I bi život... / Himalaji
Upornost lepih biljaka
Tekuće klimatske promene sve više utiču i na ekosisteme visokih planina, što potvrđuje pronalazak biljaka na neverovatnim nadmorskim visinama, gde ranije nije bio moguć život ni lišajeva. Istraživači su u severozapadnom delu Indije, na planini Šukule II, koja je deo Himalajskog platoa, pronašli čak šest novih vrsta biljaka. Na nadmorskoj visini od 6150 m pronađene su vrste sa latinskim nazivima Draba alshehbazii, Draba altaica, Ladakiella klimesii, Poa attenuata, Saussurea gnaphalodes i Waldheimia tridactylites.
Draba alshehbazii pripada rodu Draba I porodici kupusnjača, а prepoznatljiva je po svojim rozeta listovima. Raste u zbijenim busenima zbog očuvanja toplote, i sposobna je da trpi jako UV zračenje i manjak vlage. Ima male cvetove sa četiri latice i jak koren, čime doprinosi sprečavanju erozije. Dostiže do 2 cm visine i do 5 cm u dijametru.
D. alshehbazii |
Istog roda i iz iste porodice je Draba altaica, višegodišnja biljka koja se, osim na Himalajima, može naći u Sibiru i na Arktiku. Ove male zbijene biljke sa niskim kompaktnim izdancima, imaju sićušne, često dlakave sive listove. Cvetaju malim žutim i belim cvetovima, a kao i kaktusi u pustinjskim uslovima, imaju sposobnost skladištenja vlage i smanjenog ispravanja. Raste u visinu od 2-8 cm, prečnika od 1-5 cm. Glavni koren je vretenastog oblika sa brojnim bočnim korenovima, što pomažu biljci da se učvrsti na stenovitom tlu i da dođe do vode duboko ispod površine.
D. altaica |
Još jedna od kupusnjača je Ladakiella Klimesii. Ova endemska vrsta ograničena je na zapadnu Tibetansku visoravan, uključujući istočni Ladak, u Indiji, i zapadni Tibet, u Kini. Takođe je malog rasta od 1-3 cm i prečnika od 2-10 cm. Naseljava subnivalne zone u blizini snežne linije i odlikuje je jedan glavni nerazgranati koren, sa nekoliko bočnih manjih.
L. klimesii |
Poa attenuata je višegodišnja trava iz porodice trava koja varira rastom od 3-30 cm i formira guste busene sa adventivnim korenovim sistemom, a raste na različitim tipovima terena, uključujući kamenite stepe, suva korita reka, umerene travnjake i alpske padine. Ono što je posebno izdvaja u odnosu na ostale biljne vrste nađene u Ladaku je proizvodnja velikih količina semenja koje se širi vetrom.
Predstavnik roda Saussurea iz porodice nebogradnih biljaka, Saussurea gnaphalodes je višegodišnja biljka guste i grmolike strukture sa jednostavnim, uskim i dlakavim listovima. Najčešće cveta belim ili ljubičastim cvetovima koji su skupljeni u cvasti. Gusti listovi imaju sposobnost čuvanja vlage, a biljka je izuzetno otporna na UV zračenje, te zauzima osunčane padine na visinama od 3000 m pa naviše. Zahvaljujuči jakom glavnom korenu iz koga se granaju stabljike, ni jaki himalajski vetrovi joj ne mogu ništa, već samo raznose semena. Dostigne najviše 6 cm visine.
P. attenuataaica |
Iz porodice nebogradnih biljaka je i Waldheimia tridactylites koja je možda i najlepša od svih navedenih. To duguje svojim cvetovima nalik kamilici. I ona je malog rasta, najviše do 5 cm. Odlikuje je debeli i drvenasti rizom, koji nosi brojne polegle grane i nekoliko korenova. Rasprostranjena je u kontinentalnim planinskim regionima od Kazahstana do Mongolije gde „obožava“ šljunkovite i stenovite terene. Listovi su joj sitni i dlanasto deljeni, a cvetovi sa nijansama bele, žute i ljubičaste boje. Odlikuje je kratak vegetativni period i važan je izvor hrane za biljojedne planinske životinje.
W. tridactylites |
Istraživači su utvrdili da tlo na kom su pronađene ove biljke, i pored surovih uslova, obiluje nitratima, amonijakom i fosfatima, što je i omogućilo vegetaciju. Hemijskim analizama je utvrđeno da samo dve vrste, Waldheimia tridactylites i Saussurea gnaphalodes, proizvode slobodne šećere i fruktoze, što ukazuje na njihovu izuzetnu sposobnost adaptacije. Izmereno je da godišnja temperatura tla na kojim nove vrste rastu, iznosi u proseku od -8,7 stepeni Celzijusa, sa minimumom od -36 do maksimuma od 28,2 stepeni. Zanimljivo je da je 15. juna 2012. godine izmeren maksimalni dnevni temperaturni raspon od neverovatnih 42,4 stepeni Celzijusa (minimum -14,1 C, a maksimum 28,3 C). Trajanje sezone vegetacije u vazduhu iznosi 82, na površini 88, a na tlu 89 dana. Merni instrumenti izmerili su vlažnost tla tokom ove sezone od 16,2%, a zanimljivo je da sve padavine iznad 5800 m nadmorske visine u ovoj regiji dolaze u obliku snega i to tokom čitave godine.
S. gnaphalodes |
Z.Š.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
