Uporedo sa političkim razvojem, Srbija je nastojala da se što
brže razvije i na društvenom i na naučno-tehnološkom polju. Počev od prve polovine
19. veka, svoje najdarovitije učenike i studente slala je na evropske visoke škole
i univerzitete. Obogaćeni najraznovrsnijim znanjima potrebnim za razvoj svoje male
i tek stasale države, ti mladi ljudi vraćali su se kao stručnjaci u domovinu sa
jednim ciljem: da pomognu bržem razvoju zemlje i da je priključe Evropi. Za do
juče gotovo feudalnu državu, ti mladi obrazovani ljudi bili su istinske vođe
u budućnost. Njima su se ubrzo priključili i drugi pa tako danas Srbija,
uprkos političkoj sudbini koja joj često nije išla u korist, predstavlja
svetlu tačku naučno-tehnološkog razvoja ovog dela sveta i po tome sustiže
razvijene i bogate države.
Upravo pod ovim naslovom, Tesla je 9. septembra 1915. Godine, u časopisu Manufacturer,s Record,
objavio svojevrsnu "bajku o elektricitetu " i svim ključnim akterima "priče čudesnije od ma koje priče iz Hiljadu
i jedne noći"
Uporedo sa društveno-političkim razvojem,
Srbija je nastojala da se što brže razvije i na obrazovnom i na naučno-tehnološkom polju.
Počev od prve polovine 19. veka, slala je svoje najdarovitije učenike i studente na evropske
visoke škole i univerzitete. Obogaćeni najraznovrsnijim znanjima potrebnim za razvoj svoje
male i tek stasale države, ti mladi ljudi vraćali su joj se kao stručnjaci sa jednim ciljem:
da pomognu bržem razvoju svoje zemlje i da je priključe Evropi. Za do juče gotovo feudalnu državu,
ti mladi obrazovani ljudi bili su istinske vođe u budućnost. Njima su se kasnije priključili drugi
pa tako danas Srbija, uprkos političkoj sudbini koja joj često nije išla u korist, predstavlja svetlu
tačku naučno-tehnološkog razvoja tog dela sveta i po tome ne zaostaje za razvijenim i bogatim državama.
Istraživanje našeg najbližeg suseda u kosmosu - Meseca kosmičkim sondama
koje se spuštaju na njegovu površinu postaje sve intenzivnije uz povećavanje broja učesnika
u svojevrsnom dokazivanju tehnološke moći državnih agencija i privatnih kompanija koje takve
projekte ostvaruju. Posle uspešnog spuštanja indijske sonde-lendera “Chandrayaan” u blizini
Mesečevog južnog pola, obavljanje takve misije postalo je pitanje prestiža među kosmičkim
agencijama velikih i tehnološki razvijenih sila. Ali, takav ambiciozan cilj postavile su
i neke privatne kompanije koje razvijaju tehologije kosmičkih letelica i vide svoj interes
u budućoj eksploataciji prirodnih resursa Meseca. Uspešna spuštanja na Mesečevu površinu
do sada su ostvarili SSSR, SAD, Kina, Indija i Japan.
Kada je sredinom 2023. godine australijsko ministarstvo odbrane
odobrilo sredstva za finansiranje projekta pod nazivom dishbrain (mozak u činiji),
u kojem se ukrštaju pravi, ljudski neuroni sa kompjuterskim čipom, vest je zagolicala
pažnju javnosti, izazivajući čitav spektar reakcija. Nije lako zamisliti: splet
velikog broja živih neurona (čovečjih i mišjih) povezano na mikro elektrode
(a sve to nekako smešteno u činiju, jer tako mu ime kaže) igra igru „pong“.
Prilično bizarna slika u kojoj na prvi pogled ima mnogo pogrešnog. Zato je bitno da se
razume sve ono stvarno važno i korisno što ovaj eksperiment donosi.
U poređenju sa vremenom samo par vekova unazad, životni vek čoveka
je danas značajno duži, što dokazuje i sve veći broj stogodišnjaka širom sveta.
U SAD, na primer, početkom 18. veka ih je (prema zvaničnim podacima Biroa za popis
stanovništva SAD) bilo 90, ili po jedan stogodišnjak na svakih 189.000 ljudi,
a danas ih ima više od 53.000, što je po jedan na svakih 5.800 stanovnika Amerike.
Ali, produženje životnog veka je pokazalo i svoje drugo lice, povećanjem stope hroničnih
i degenerativnih bolesti, sa srčanim oboljenjima na vrhu te liste, te čovek nije
zainteresovan samo za duži život, već prvenstveno za duže “očekivano trajanje zdravog života“.
Posle izložbi o kafi, čaju, čokoladi i vinu, u Galeriji Prirodnjačkog muzeja
na Kalemegdanu je priređena i izložba o začinima. Začini su kroz istoriju bili središte
međunarodne trgovine, uzrok sukoba civilizacija i država, dokaz lične moći i bogatstva,
ali i podsticaj za velika geografska otkrića. Za njih se vezuju najfantastičnije priče
i anegdote.
Kada je britanski arheolog Hauard Karter otvorio Tutankamonovu grobnicu 1922.
godine, zapisao je da je video „divne stvari“. Grobnica je bila ispunjena blagom, uključujući
i zlatnu masku Tutankamona, tu su se nalazili zlatni tron pa čak i zlatne sandale. Ali, da li
su sve grobnice u drevnom Egiptu imale ovako bogato ukrašenu unutrašnjost? Odgovor je: ne.
Dok su Velika piramida u Gizi i brojne druge egipatske piramide fascinantne spolja, njihova
unutrašnjost prilično je skromna u poređenju sa stvarima koje su stavljane u grobnice kasnijih
faraona, kao što je Tutankamonova.
Milutin Milanković, jedan od najvećih srpskih naučnika,
proračunao je gotovo savršeno precizan kalendar. Zašto i kako je Milanković
početkom prošlog veka “popravljao” reformisani Cezarev kalendar? Da li nam
je danas potreban precizniji kalendar? O tome pitamo i Jovana Aleksića,
fizičara i člana Astronomskog društva „Ruđer Bošković“ sa dugogodišnjim
iskustvom u promociji i popularizaciji nauke
Katarina Bogičević, Vesna Bosanac, Vladica Božić, Milan Gnjatović, Ibrahim Hadžić,
Ilijana Jakšić, Ilja Slani, Vladimir Jelenković,
Gordana Jovanović, Oliver Klajn, Sana Knežević, Ivan Kremer, Dragan Lazarević,
Dubravka Marić, Borka Marinković, Vladimir Milojević, Maja Miljević-Đajić,
Draženko Nenadić, Ana Paunović, Barbara Radulović, Zorana Stanić, Sanja Stanković,
Miomir Tomić, Gordana Tomljenović, Ljubiša Topisirović, Zoran Šević
Dostupno na digitalnom formatu
www.novinarnica.net
Direktor: Milan Knežević
Glavni i odgovorni urednik: Aleksandar Gaon
Pomoćnik glavnog urednika: Miloslav Rajković
Likovno-grafički urednik: Studio Platinum, Beograd
Fotografije: Mileta Mirčetić
Naslovna strana: Marija Miljković
Internet, Instagram i Facebook page: Marija Miljković
