EGZOTIČNI NARODI
O.K.
Hamar (Etiopija)
Jurenje po govedima
Na jugozapadu Etiopije je teritorijalna celina koja se zvanično zove Region Južnih nacija, nacionalnosti i naroda. U njoj je okrug Hamer, uz samu granicu sa Kenijom. Taj okrug naseljava narod koji se zove Hamar. Ima nešto više od 46.000 pripadnika ovog naroda. Jezik kojim govore je vrlo neobičan i pripada aroidskim ili južnoomotskim jezicima, koji su ogranak afroazijske jezičke porodice. Hamar jezik je maternji i srodnom narodu Bana koji naseljava dolinu reke Omo. Veoma je sličan jeziku karo sa kojim deli više od 80 posto leksike.
U prošlosti, Hamari su se bavili lovom na divlje svinje i antilope. Pošto su te životinje istrebljene u oblasti u kojoj većina njih živi, oni su danas pretežno stočari i zemljoradnici. Sele se nakon što zemlja koju kolektivno koriste više ne daje dovoljno plodova.
Njihov život se uglavnom kreće oko stoke; njome muškarci kupuju devojke za udaju a od marve zavisi finansijsko stanje svake porodice. Neretko, dolazi do toga da više familija zajedno brinu o životinjama. U doba suša, porodice odlaze da žive zajedno sa stokom, pijući njeno mleko i krv.
Najviše se hrane biljkom sirak. Takođe, jedu kukuruz, bundeve i pasulj. Mada rade na zemlji, žene kuvaju, vode brigu o deci, sakupljaju vodu. Mladići moraju da brane svoja ali i da otimaju goveda i koze od drugih plemena. Odrasli Hamari oru sa volovima, vode računa o stoci i postavljaju košnice.
Odnosi sa susednim narodima, odnosno plemenima su složeni i u određenoj meri protivrečni. S jedne strane, vlada endogamija jer sklapaju brakove samo unutar zajednice. A sa druge, vrlo su podložni uticajima sa strane, ugledaju se na brojna plemena na tom području od kojih preuzimaju pesme i prave frizure slične njihovim.
Ženidba iziskuje velike troškove od muškarca. Dešava se da se isplata nekad protegne na čitav život. Osim pedesetak grla stoke, u novije vreme, mladoženja ponekad mora da mladinoj familiji nabavi i oružje. Upravo zbog tolike cene braka dolazi do pljačke tuđe stoke. Povrh svega, muškarcu je potrebna dozvola roditelja da se oženi, pa se događa da zbog brojnih prepreka mnogi stupe u braka tek kada pređu trideset godina.
Devojke stupaju u brak sa oko 17 godina. Muškarcima je dozvoljena poliginija - ali to sebi mogu da dozvole samo najbogatiji. U tom slučaju mogu da imaju najviše četiri žena. Neretko, na čelo porodica dolaze žena. Više od dve trećina žena u ovom plemenu su udovice, što je posledica činjenice da su uglavnom daleko mlađe od svojih muževa.
Ovo pleme odlikuju određeni bizarni rituali. To se prevashodno odnosi na stupanje dečaka u svet odraslih, što se odvija nakon žetve. Pozivnica za ceremoniju koju dobijaju pripadnici plemena je komad kore od drveta čiji se delovi kidaju svakog dana kako se približava ritual. Uoči samog događaja, odvija se proslava na kojoj se pije pivo od siraka.
Postoji grupa muškaraca koja se naziva maza; oni žive odvojeno od ostalih i već su prošli čitav ritual. Nekoga od njih, rođake a naročito sestre dečaka koji na taj način potvrđuju punoletstvo mole da budu izbičovane. Tokom tog rituala, ne smeju ni na koji način da iskažu bol i patnju. Ožiljci od biča ukazuju mladom muškarcu na žrtvu koju je njegova sestra podnele za njega.
Nakon toga momak obrije deo glave, trlja se peskom i maže životinjskim izmetom. Za telo se pričvrste komadi kore od drveta. Čitav postupak ima, po verovanjima Hamara, zaštitnu funkciju. Nakon toga, pripadnici Maza poređaju petnaestak krava i kastriranih muških goveda i počnu da skaču po njima. Učesnik rituala mora da, četiri puta skačući, pređe po leđima goveda da mu bilo priznato punoletstvo. Ako ne uspe, izložen je ruganju i ima pravo da pokuša ponovo. Tek kada okonča ovaj obred, mladić stiče pravoda da se oženi i da ima sopstveno stado. Slepim i sakatim mladićima sunarodnici će pomoći da prevaziđu prepreke.
Loša strana običaja i načina života koji su svojstveni Hamarima je to što se mlaćenje žena ne završava ritualom skakanja po govedu. Ono je opšteprihvaćena praksa. Samo ako muž pretera sa batinama, porodica i zajednica reaguju. Tek kada bračni par dobije dvoje ili troje dece, nasilje prestaje.
Ima i slučajeva da devojke udaraju momke u noge da bi im pokazale naklonost. Do toga dolazi prilikom plesa nakon rituala. Hamari, uz ovo, imaju izopačeno verovanje da su vanbračna i deca rođena sa različitim fizičkim smetnajma ritualno nečista i da donose nesreću. U tu kategoriju spadaju i deca kojima gornji zubi izrastu pre donjih ili kojima je napukao zub.
Dešava se da ostavljaju bebe same u džungli. Neka od te izopštene dece se udave u reci ili im se napune usta zemljom; o njihovoj sudbini odlučuju plemenske starešine.
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
