EGZOTIČNI NARODI
O.K.
Maori na Kukovim ostrvima
Veseli starosedeoci Okeanije
U Polineziji je ostrvska država koja nema status članice Ujedinjenih nacija a naziva se Kukova ostrva. Sastoji se od petnaestak ostrva, udaljenih više od 1500 km od Samoe i Tonge i više od 3000 km od Novog Zelanda u odnosu na koga predstavljaju zavisnu državu mada uz veoma visok stepen samostalnosti za maltene sve oblasti izuzev vojske - koju nemaju.
Mešoviti ples |
Najveće ostrvo na kome živi gotovo tri četvrtine svih stanovnika je Rarotonga, gde ih je petanestak hiljada, na prostoru od 237 km2. Kukova ostrva su naseljena pre nešto više od milenijuma. Prvi stanovnici bili su Polinežani koji su stigli sa Tahitija. Došli su na kanuima, prateći zvezde. Prvi kontaki sa spoljnim svetom bili su sa španskim i portugalskim moreplovcima, krajem 16. veka.
Džon Vilijams |
Od posebne važnosti su ekspedicije engleskog kapetana Džejmsa Kuka, sedamdesetih godina 18. stoleća. Vremenom je, u čast britanskog moreplovca, čitav arhipelag nazvan po njemu. Od 1901. godine Kukova ostrva postaju deo Novog Zelanda, tada britanske kolonije.
Uporedo sa ovim, postojala je domaća dinastija Makea Nui. Najistaknutija vladarka koja je na prestolu provela četiri decenije takođe se zvala Makea. Tokom njene vladavine zemlja je potpala pod vlast Britanaca, odnosno Novozelanđana. Starosedelačko stanovništvo, koje nazivaju Maorima Kukovih ostva ili Kukovim ostrvljanima, čini skoro 80 posto populacije. Interesantno je da u matici živi manjina pripadnika ovog naroda pošto na Novom Zelandu obitava oko pet puta više Kukovih ostrvljana nego u zemlji porekla. Na popisu je registrovano osamdeset hiljada Maora Kukovih Ostrva. U Australiji ih je preko dvadeset hiljada. Srodni su Maorima sa Novog Zelanda.
Maori su na Rarotongu došli u 5. veku. Zajedničke korene imaju sa stanovnicima Francuske Polinezije. Ovu etničku zajednicu odlikuju izuzetno gostoprimstvo i komunikativnost. Pre dolaska misionara, nastao je niz pesama sa temama iz nacionalne mitologije. Stvaranje sveta je objašnjeno time da je kosmos nastao iz unutrašnjosti kokosove palme. U tom unutrašnjem delu je podzemni svet koji se zove avalki, a spolja je svet smrtnika. Prvo biće je duh Teakaia roe, čija energija prožima sve na svetu. Postoje još dva duha, a svi zajedno određuju sudbinu univerzuma. Majka bogova i smrtnika je Varima te takere, boginja krvi i mesa. Telo joj je toliko malo da joj kolena dodiruju bradu na uskom prostoru gde živi. Od nje je nastao prvi čovek Avatea, zapravo pola čovek - pola riba. Mitologija ovog naroda ima i heroja koji je pobio krupne životinje u okeanu.
Za širenje hrišćanstva, početkom dvadesetih godina 19. veka, najveće zasluge ima engleski misionar Džon Vilijams. On je došao ispred Londonskog misionarskog društva, koje je ubrzo izgradilo prvu crkvu. Preobraćeni Tahićani su širili verska učenja među domicilnim stanovništvom. Na jeziku sa Kukovih ostrva je 1834. štampan Novi zavet. Danas je većina Maora Kukovih ostrva protestanske vere.
levo: Avatea božasntvo Meseca i prvi čovek na kamenom vajarskom reljejfu
desno: Kraljica Kukovih Ostrva Makea iz devetnaestog veka |
Jedan od tri zvanična jezika u državi je maorski ili, kako ga još nazivaju: rarotonški. Pripada austronezijskoj jezičkoj porodici i jedan je od 38 polinežanskih jezika. Ima dosta sličnosti sa jezikom Maora na Novom Zelandu i sa tahićanskim. Ubedljiva većina stanovnika Kukovih ostrva zna taj jezik.
Stanovnici uglavnom žive baveći se turizmom, u vrlo brojnim porodičnim zajednicama sa više naraštaja, sa dedama i babama, tetkama, ujacima, stričevima i strinama. Njihovi plesovi su obično praćeni bubnjevima. Mada, danas ima dosta grupa koje sviraju gudačke instrumete. Sviraju polinežansku muzika na tamburici od kokosove kore a koriste savremene instrumente. Tradicionalne umetnosti su im rezbarstvo i izrada skulptura od krečnjaka i bazalta.
Novčić iskovan na Kukovim ostrvima |
O.K.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
