TEMA BROJA - Istraživanje Sunčevog sistema

Neptun

Zabačena plava planeta

Posle osam godina leta, NASA-ina sonda „novi horizonti“ prošla je krajem avgusta ove godine pored Neptuna, najudaljenijeg nebeskog tela od Sunca, i time ponovo omogućila pogled u ovu zagonetnu planetu

Pre nešto više od četvrt veka, avgusta 1989. NASA-ina letelica „vojadžer 2“ prošla je pored Neptuna. Tada su napravljeni prvi snimci ove, kako je nazivaju, „džinovske grudve leda“ i njenog sleđenog meseca Tritona. Prilikom ta dva prolaska utvrđeno je dosta činjenica o ovoj planeti.

Iznenađenje su bili i podaci o Tritonu, Neptunovom mesecu na čijoj je površini primećeno postojanje gejzira lave, što potvrđuje da je Triton još uvek geološki živ. „Vojadžer 2“ je dosad jedina svemirska letelica koja je letela na nekoliko hiljada kilometara iznad severnog pola Neptuna. Tom prilikom izmereno je planetino magnetno polje, a otkrivena je i velika tamna mrlja veličine Zemlje koju su vetrovi nosili brzinom od oko 300 m/sec. Kasnija osmatranja teleskopom „habl“ uputila su na pretpostavku da je mrlja nestala i da je posredi bio veliki oblak, tj. rupa u vidljivom omotaču planete.

Atmosfera Neptuna sastoji se od vodonika, helijuma i metana. Metan iz gornjih slojeva apsorbuje crvenu svetlost a odbija plavu sunčevu svetlost u svemir tako da je, gledana iz daljine, ova planeta plava.

Neptun spada u gasne divove (kao Jupiter, Saturn i Uran). Verovatno je da ima jezgro veličine Zemlje. Zrači 2,7 puta više energije nego što je dobija od Sunca. Temperatura na površini iznosi oko -218 C, a u stratosferi +482 C. Po površini Neptuna duvaju najbrži vetrovi u Sunčevom sistemu - do čak 2400 km/sec. Većina ih duva u pravcu istok-zapad, suprotno od smera rotacije planete.

Dva su sloja u Neptunovoj atmosferi: gornji je od kristala zaleđenog metana a donji od smrznutog amonijaka i vodonik-sulfida.

Od Sunca je udaljen oko 30 AJ. Za jedan oblizaka oko Sunca potrebno mu je 165 zemaljskih godina. Ima 14 prirodnih satelita.

Planetu je prvi primetio Galileo Galilej 1612. godine.

„Vojadžer 2“ će, kako se očekuje, napustiti Sunčev sistem u prvoj polovini naredne godine kada će se prvi put obaviti spektrometrijska merenja međuzvezdanog prostora.

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"