TEMA BROJA -
Ljudi pod vodom
Pripremio: M. Rajković
Podvodna a rheologija
Pionirski zaroni Gordane Karović
Gordanin Aqua et
archaeologia team je
istraživanja započeo
u godini kada se
navršavalo tačno 19
vekova od početka
gradnje mosta kojim
je rimski imperator
Trajan prešao sa
legijama na drugu
obalu i pokorio
„Podvodna baština predstavlja najugroženiji segment kulturne baštine naše zemlje“, napisala je pre pet godina u jednom predlogu kako da se ona zaštiti Gordana Karović, prvi naš podvodni arheolog, danas kustos Zbirke rečnog brodarstva u Muzeju nauke i tehnike u Beogradu. Dok u Hravtskoj podvodna arheologija u poslednjoj deceniji beleži vidan napredaka a Zadar je postao i Uneskov regionalni centar za podvodnu arheologiju, u Srbiji se istraživanjem, zaštitom i predstavljanjem podvodne kulturne baštine ne bavi nijedna državna institucija. Ona nije ni prepoznata kao kulturno dobro koje treba zaštiti.
Gordana Karović je podvodnu arheologiju, tačnije konzervaciju podvodnog arheološkog materijala specijalizirala u Finskoj. Dobila je podršku za svoj projekat podvodnih istraživanja ostataka Trajanovog mosta, kod Kostola na Dunavu, istočno od Kladova. Ta istraživanja su obavljena od 2003. do 2005. godine na lokaciji mosta kako bi se , kako je pisala , “ dobili kona č ni odgovori na mnoga pitanja i nepoznanice koje postoje u vezi sa na č inom gradnje stubova u koritu reke , njihovim oblikom i ta č nim dimenzijama , visinom mosta , ali i kako bi se izradila kompletna tehni č ka dokumentacija , a na osnovu nje i ta č na 3 D rekonstrukcija ovog izuzetnog gra đ evinskog i arhitektonskog ostvarenja ”.
Gordanin Aqua et archaeologia team je istra ž ivanja zapo č eo u godini kada se navr š avalo ta č no 19 vekova od po č etka gradnje mosta kojim je rimski imperator Trajan pre š ao sa legijama na drugu obalu i pokorio Dakiju . “Započela su hidrografskim merenjima rečnog dna u zoni mosta korišćenjem multibeam sonara. Smimljena je zona približno 100 m uzvodno i 100 m nizvodno od same ose mosta, a na osnovu dobijenih podataka izrađen je trodimenzioni model rečnog dna, odnosno dobijena batimetrijska karta rečnog dna na kompletnoj trasi mosta”, objašnjava Gordana Karović.
Za dokumentovanje sadašnjeg stanja ostataka stubova u koritu reke izabrana je fotogrametrijska metoda snimanja koja omogućava brzo i tačno određivanje geometrije podvodnih objekata. Ova tehnika, koliko je G. Karović bilo poznato, nije primenjivana ni na jednom rečnom arheološkom nalazištu u svetu. Rad na ostacima Trajanovog mosta bio je zamišljen kao eksperiment koji će omogućiti razvoj tehnologije podvodne digitalne fotogrametrije u rečnim uslovima smanjene vidljivosti i bržeg protoka vode. Istraživački radovi su bili nastavljeni primenom različitih metoda geofizičkih ispitivanja, čiji su rezultati ukazali “na kritičnu degradiranost pojedinih stubova u koritu reke, ali i na pozicije stubova na kojima se može očekivati dobijanje najkvalitetnijih rezultata tokom eventualnih budućih podvodnih arheoloških istraživanja”.
Primena različitih istraživačkih i dokumentacionih tehnika u okviru izvedenih podvodnih arheoloških radova na ovom lokalitetu imala je za cilj da, prema rečima G. Karović, pored dobijanja podataka za izradu kompletne tehničke dokumentacije Trajanovog mosta, definiše najbolju metodologiju rada u uslovima koji vladaju u rekama srpskog Podunavlja.
Poslednje reči pionir naše podvodne arheologije napisala je s dubokim uverenjem u budućnost ove grane arheologije u Srbiji. Ta budućnost je, zasad, kao sunce u naslovu poznatog Ćosićevog romana, veoma daleko. Njen predlog da se osnuje Dunavski centar za podvodnu arheologiju i istoriju plovidbe, koji bi se bavio istraživanjem, naučnim vrednovanjem i zaštitom podvodne kulturne baštine, ako nije bačen, čami u nečijoj fioci. Podvodna arheološka istraživanja Trajanovog mosta bila su jedina koja je država dosad finansirala.
Graditeljsko čudo Apolodora iz Damaska
Ukupna dužina Trajanovog mosta, najdužeg antičkog mosta na svetu, od kapije do kapije, je 1.158 m, a osovinsko rastojanje između svakog od 20 stubova u koritu reke iznosi 54 m. Rastojanja između ovih stubova bila su premošćena drvenom konstrukcijom, a to je zahvat za koji i današnji vrhunski inženjeri mostogradnje tvrde da bi predstavljao izuzetno veliki izazov, kaže Karović. Most je projektovao arhitekt Apolodor iz Damaska.
Danas se potopljeni ostaci rečnih stubova mosta nalaze u akumulacionom jezeru formiranom između brana Đerdap I i Đerdap II, i naziru se ostaci svega 10 stubova u visini od najviše 0,80 m iznad samog dna. Očuvanih 10 stubova se nalazi na južnoj strani mosta, sa srpske strane, dok se na rumunskoj polovini i danas na osi mosta sa dna reke bagerom vade šljunak i pesak. |
Svečano otvaranje mosta ( detalj sa Trajanovog stuba, kopija u muzeju u Kladovu ) |
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
"Novinarnica"
|
