GENETIKA
Pripremio: Miomir Tom
Šta otkriva DNK?
Evropljani u južnoj Africi
Jedan od najvećih događaja u istoriji ljudske vrste je početak dugog marša Homosapiensa iz Afrike, pre 65 hiljada godina. Najnovija istraživanja južnoafričkih gena pokazuju da je druga migracija vratila zapadnu evroazijsku DNK na sam jug kontinenta pre 3000 godina
 Prema tradicionalnom verovanju, pleme Kojsanaca (etnička grupa istih fizičkih i jezičkih karakteristika) živelo je u izolaciji hiljadama godina. Studija pokazuje da se njihova DNK najviše poklapa sa DNK ljudi iz moderne južne Evrope, Španije i Italije. Zbog toga što evroazijski narodi takođe nose tragove neandertalske DNK, istraživanje upućuje na to da je genetski materijal naših predaka možda raširen kod afričkih naroda. Kojsanci iz južne Afrike bili su najstariji pripadnici stepske lovačke kulture koji su govorili jedinstvenim jezicima.
Dejvid Rajč, sa Univerziteta Hardvard, smatra da su ovo posebne, izolovane populacije, sa najstarijim poreklom među današnjim narodima. U toku većeg dela ove genetske studije, naučnici su ih tretirali kao grupe koje su se razdvojile od današnjih naroda pre nego što su se međusobno podelili. Naučnici nisu očekivali da pronađu znake zapadnih evroazijskih gena kod 32 pojedinca koji pripadaju različitim kojsanskim plemenima. Ti uzorci DNK najviše su ličili na delove naroda južne Evrope, iz Sardinije, Italije i regiona Baskije.
 Metod određivanja starosti pokazao je da su pripadnici pomenutog naroda stigli do kojsanske DNK u periodu od pre 900 do pre 1800 godina pre evropskog kontakta sa južnom Afrikom. Arheološke i lingvističke studije regiona mogu da pruže objašnjenje. Naime, podgrupa kojsanskog naroda, poznatija kao govornici khoe-kwadi , stigla je u južnu iz istočne Afrike pre približno 2200 godina. Živeli su baveći se uzgojem krava i ovaca. Pretpostavlja se da su uveli stočarstvo u region koji se pretežno bavio lovom.
Plemena khoe-kwadi
Rajč i njegov tim otkrili su da je udeo evroazijske DNK najveći kod plemena khoe-kwadi , koji imaju 14 % zapadno-evroazijskog porekla. Štaviše, kada su istraživali istočno-afrička plemena od kojih khoe-kwadi vodi poreklo, pronašli su mnogo veću količinu evroazijske DNK, koja se kretala i do 50 %.
Povratak u Afriku
Rajč i njegove kolege otkrili su da DNK sekvence kod Kojsanaca najviše liče na narode koji danas žive u južnoj Evropi. To, međutim, ne znači da je povratak u Afriku počeo iz Italije ili Španije. Verovatnije je da je migracija počela na teritoriji Srednjeg istoka. Sada je poznato da stanovnici južne Evrope mogu da pronađu korene na Srednjem istoku. Međutim, otkada su oni i preci Kojsanaca napustili region, došlo je do nekoliko talasa migracije. Ti talasi su imali značajan uticaj na gene ljudi koji danas žive na Srednjem istoku, a to znači da su južni Evropljani mnogo bliži prvobitnim stanovnicima istočnih zemalja (Levantima), nego današnjim stanovnicima Srednjeg istoka. |
Taj rezultat potvrđuje istraživanje iz 2012. godine kada su otkriveni geni kod Etiopljana koji nisu bili afričkog porekla. Evroazijski gen je, izgleda, pronašao put do istočno-afričkih genoma pre 3000 godina. Pre jednog milenijuma, preci plemena khoe-kwadi krenuli su na jug, noseći trag evroazijske DNK u južnu Afriku. U stvari, Rajč nije siguran da li postoji bilo kakva populacija koja nema zapadnoevroazijsku DNK! Za ove populacije se uvek mislilo da su lovci koji čitav milenijum nisu bili u dodiru sa ostalim plemenima. No, izgleda da nije tako, jer se u Africi stanovništvo takođe kretalo. Jednostavno nije postojao niko ko je to zabeležio, nije bilo Rimljana i Grka.
Preokret u priči
Istraživački tim, u kojem je učestvovao i Rajč, objavio je prvi nacrt genoma neandertalca 2010. godine. Upoređivanja sa DNK današnjeg čoveka otkrila su tragove neandertalske DNK kod svih ljudi osim značajnog izuzetka kod naroda Joruba i Kojsanaca. To je imalo smisla. Pošto su se naši preci iselili iz Afrike pre otprilike 60 hiljada godina, negde u predelu Srednjeg istoka „naleteli“ su na neandertalce. Neki su se prilično zbližili. Kada su im se potomci raširili po Evropi, Aziji i konačno po Americi, doneli su deliće neandertalske DNK zajedno sa sopstvenim genima.
Sada izgleda da je migracija povratka u Afriku pre 3000 godina usadila slab neandertalski genetski signal duboko u zavičaj. U jednoj od Rajčovih analiza govori se o tragovima neandertalaca u DNK naroda Joruba. Drugim rečima, ne samo da je poreklo zapadno-evroazijske DNK globalni fenomen već neandertalska krv u tragovima i dalje živi u nama.
I.J.
Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja
|
