LEGENDE

Pripremio: Barbara Radulović

Biblijski potop

Razvališe se izvori bezdana…

“ Treba osluškivati legende, te tragove kolektivnih ljudskih nastojanja kroz stoleća, i iz njih odgonetati, koliko se može, smisao naše sudbine …” ( Ivo Andrić)

U nemačkom gradu Vircburgu, pre dve godine, održan je skup “Euro-Indian Week”, u organizaciji Alumni kancelarije Univerziteta iz istoimenog grada. Učestvovali si stučnjaci iz različtih oblasti, kao što su religija, kultura, istorija, paleontologija. Među prijavljenim radovima bio je i ovaj koji objavljujemo.

Legende o potopu široko su rasprostranjene među brojnim narodima i sreću se u Kini, Iraku, Indiji, Americi, Africi, Peruu, Polineziji, Rusiji, Velsu, Skandinaviji, Havajima, Sumatri itd. Procenjuje se da postoji preko 500 legendi o potopu širom sveta i svakako se radi o jednoj od najstarijih i najuniverzalnijih legendi. Gotovo da nema kulture gde u nekom obliku nije prisutno predanje koje opisuje katastrofu u vidu potopa koji je zahvatio zemlju. Kod svih drevnih civilizacija pominju se legende u kojima nailazimo na zajedničke elemente koji podrazumevaju upozorenje o nadolazećem potopu, spašavanje odabrane porodice i životinja, gradnju plovila u kome će biti spašeni itd. Rasprostranjenost priče o potopu kod civilizacija koje su geografski veoma udaljene mogu da ukažu na činjenicu da se možda radi o stvarnom, odnosno istorijskom događaju koji se putem predanja raširio među narodima ali je tokom vremena došlo do promena u detaljima samog događaja.

Legende o potopu koje su među najpoznatijima i sa najviše zajedničkih elemenata su svakako Biblijski potop i Ep o Gilgamešu. Ovom prilikom osvrnućemo se na Nojev potop zabeležen u Bibliji i na to šta o njegovoj istinitosti kaže nauka.

Crno more kao slatkovodno jezero

Poznata je činjenica da je od sredine 9. veka većina naučnika i teologa u potpunosti odbacila ideju o globalnom, sveopštem potopu za koji se verovalo da je nekada zahvatio celokupnu planetu. Priče o jednom takvom potopu tumačene su kao mitovi ili pak kao teološka metafora za prvobitni haos koji je prouzrokovan ljudskim grehom. Prisustvo ovakvih legendi tumačeno je i kao posledica širenja predanja o lokalnim poplavama u oblastima velikih plavnih zaravni moćnih reka.

Crno more danas (svetlije plavo) i 5600. godine p.n.e. (tamnije plavo) prema hipotezi Rajana i Pitmana.

Medjutim, od kako su 1998. godine naučnici Vilijam Rajan (Wiliam Ryan) i Volter Pitman (Walter Pitman) sa Kolumbija univerziteta (Columbia University) objavili knjigu “ Nojev potop: Nova naučna otkrića o događaju koji je izmenio istoriju“ ( Noah's Flood: The New Scientific Discoveries about the Event that Changed History ), pitanje o sveopštem potopu ponovo je došlo u žižu interesovanja i probudilo znatiželju naučnika i svih onih koji se zanimaju za ovu temu.

Pomenuti naučnici smatraju da je Crno more nekada bilo znatno manjih dimenzija i da je zapravo bilo slatkovodno jezero koje se napajalo okolnim rekama koje su bile okružene plodnim poljima. A onda je iznenada došlo do potopa katastrofičkih razmera koji je prouzrokovan jedinstvenim geološkim događajem. Njihova iscrpna istraživanja ukazuju na to da je, tokom geološke prošlosti, došlo do nadiranja ogromnih količina morske vode iz Mediterana ka Crnom moru i da je tokom tog događaja došlo do formiranja današnjeg Bosforskog moreuza. Prema njihovom mišljenju, ovaj proces nije se desio postepeno već naprotiv, tokom jednog dramatičnog i iznenadnog događaja. Rajan i Pitman su nestanak slatkovodnih školjaka iz tadašnjeg jezera datirali na period od oko 5600. godina p.n.e. a čitav događaj povezuju sa legendom o Nojevom potopu i ranom dobu poljoprivrede.

Buka od vode koja raste

Većina legendi o potopu, kao što je, recimo, sumerski Ep o Gilgamešu potiče iz oblasti plavnih i priobalnih područja pa se zbog toga mogu povezati sa porastom nivoa mora koji je nastao tokom poslednjeg ledenog doba (pre 10.000 – 12.000 godina). Ono što značajno izdvaja legendu o Noju jeste to što je ona vezana za područje Anadolijske visoravni koja je znatno udaljena od morske obale. Nedavna otkrića Roberta Balarda (Robert Ballard), američkog okeanografa poznatog po pronalasku olupina „Titanika“, ukazuju da su na obalama tadašnjeg slatkovodnog jezera postojale napredne naseobine pre nego što je došlo do nadiranja morske vode. Rajan i Pitman ukazuju da je, tokom ovog dramatičnog događaja, voda nadirala ka Crnom moru u obimu od oko 40 km 3 na dan, a nivo vode se povećavao za oko 15 cm na dan. Oni takođe procenjuju da se ogromna buka koja je pratila čitav događaj mogla čuti na udaljenosti od oko 500 km.

Biblijski izveštaj kaže da je Noje je bio upozoren o predstojećoj katastrofi (Postanje, 6-8). Rečeno mu je da započne izgradnju barke u koju bi smestio i sačuvao odabrane životinjske grupe i biljke. Dolazak potopa opisan je sledećim rečima: “Razvališe se svi izvori velikog bezdana, i otvoriše se ustave nebeske“ (Postanje, 7 :11 ), što ukazuje na to da je voda dolazila i s neba i iz dubine zemlje. Pomenuti autori smatraju da je Noje imao dovoljno vremena da izvrši neophodne pripreme za spašavanje životinjskih i biljnih vrsta, s obzirom da je trebalo skoro dve godine da se crnomorski basen ispuni vodom. Prema mišljenju ovih naučnika, legenda o Noju verovatno ukazuje na stvarni istorijski događaj jer su tadašnji stanovnici mogli da znaju da je došlo do porasta nivoa Mediterana pre samog pucanja bosforske barijere.

Za par godina ili par sati

Međutim, postoje i mišljenja koja su u suprotnosti sa onim što iznose pomenuti naučnici a koja dovode u pitanje brzinu i intenzitet dešavanja samog događaja i njegovo datiranje. Tako je i sam Robert Balard nedavno izjavio da je svestan činjenice da se mnogi neće složiti sa njegovim zaključkom o veličini i vremenu potopa, ali i da je siguran da je na pravom putu da nađe nešto iz biblijskog perioda. Svakako da će ovo pitanje i u budućnosti izazivati pažnju naučnika i da će konačan odgovor tek uslediti.

Katastrofični događaji koji su se dešavali tokom geološke prošlosti privlače pažnju naučnika. Među njima je sve više onih koji izražavaju otvorenu sumnju u uniformizam kao dominantan model za tumačenje geološke istorije Zemlje. Ovaj model uveden je od strane Čarlsa Lajela (Charles Layel), geologa i prirodnjaka, pre oko 150 godina, po kojem je o snovni princip pretpostavka da se procesi koji se danas dešavaju u prirodi mogu koristiti i za interpretaciju, odnosno tumačenje događaja koji su se dešavali tokom geološke prošlosti.

Tako je, na primer, profesor Derik Eger (Derek Ager) sa Imperial koledža u Londonu (Imperial College London) i nekadašnji predsednik Britanskog geološkog društva rekao sledeće: „Uragani, poplave ili cunamiji mogu da učine više u toku jednog dana ili čak par sati nego što to mogu uobičajeni procesi u prirodi tokom hiljadugodišnjeg delovanja. Drugim rečima, istorija svakog dela planete je kao i život vojnika; sastoji se od dugih perioda dosade i kratkih perioda terora ”. Takođe, izneo je niz primera koji ukazuju na brojne geološke formacija koje nikako nisu mogle nastati tokom dugih vremenskih intervala, kako se do skoro smatralo, već naprotiv - ukazuju na dokaze da su nastale u uslovima katastrofa, u periodima od svega nekoliko godina, meseci, nedelja, dana, pa čak i časova.

Barbara Radulović

Kompletni tekstove sa slikama i prilozima potražite u magazinu
"PLANETA" - štampano izdanje ili u ON LINE prodaji Elektronskog izdanja