BIOLOGIJA

Pripremio: Dejan Baković

Zaštita staništa gljiva

Bogatstvo u srcu Beograda

Na osnovu istraživanja mikologa, a na inicijativu Prirodnjačkog muzeja u Beogradu, Zavod za zaštitu prirode Srbije izradio je studiju zaštite lokaliteta na Adi Ciganliji, gde se nalazi stanište gljiva jedinstvenih u Srbiji.

Buduće zaštićeno stanište „Gljive Ade Ciganlije“ nalazi se u centralnom delu Ade, omeđeno sa severne strane nasipom, a sa južne strane sportsko-rekreativnom zonom. Prostire se na 21,25 ha. U pitanju je šumski kompleks sa drvenastim vrstama karakterističnim za vlažna zemljišta, na kojem se pojavljuju brojne vrste gljiva, od kojih se neke nalaze na domaćim i međunarodnim listama ugroženih i retkih vrsta.

Dugogodišnjim terenskim istraživanjima ustanovljeno je prisustvo oko 250 različitih vrsta gljiva, što je izuzetno veliki i neuobičajeni broj imajući u vidu poziciju i površinu prostora na kojoj se pojavljuju. Nekoliko vrsta iz carstva gljiva prvi put je, za područje Srbije, otkriveno upravo na Adi Ciganliji.

Među vrstama je i izuzetno retka Myriostoma coliforme . Smatra se da je na Adi Ciganliji njeno jedino stanište u Srbiji. Miriostoma (preporučeni naziv na srpskom jeziku) ima status ugrožene i značajne vrste, i nalazi se na brojnim međunarodnim listama zaštite, kao i na listi strogo zaštićenih vrsta (Crvena lista Evrope, ECCF Mapping of 50 endangered European fungi species).

Pored ove vrste pojavljuju se i Geastrum melanocephalum i Rhodotus palmatus koje imaju status strogo zaštićenih vrsta, ali i Pleurotus cornucopiae i Volvariella bombycina koje se nalaze na Crvenoj listi gljiva Srbije i Crvenoj listi gljiva Evrope. Pomenute vrste nisu jestive, ali su izrazito retke, i kao takve su od izuzetnog značaja za očuvanje genofonda i biološke raznovrsnosti Srbije.

Na celoj površini budućeg dobra predviđen je režim zaštite drugog stepena, što podrazumeva opšte i posebne mere unapređenja i očuvanja, koje se baziraju na kontroli i smanjenju uticaja štetnih faktora i ostvarivanju pretpostavljenih funkcija dobra - naučno-istraživačke, vaspitno-obrazovne, ekološke i estetske.

Donošenjem rešenja o zaštiti prirodnog dobra „Gljive Ade Ciganlije“ od strane Grada Beograda, a na osnovu urađene studije Zavoda, prvi put u Srbiji uspostavljena je zaštita staništa kao kategorije prirodnog dobra. „Zaštićeno stanište“ kao kategorija prirodnog dobra jedna je od novina Zakona o zaštiti prirode uvedena u cilju zaštite ugroženih i retkih vrsta, shodno evropskim standardima zaštite prirode. Prostori koji nose naziv „zaštićeno stanište“ su područja koja obuhvataju jedan ili više tipova prirodnih staništa značajnih za očuvanje jedne ili više populacija divljih vrsta i njihovih zajednica.

Dejan Baković