MAGAZIN ZA NAUKU, ISTRAŽIVANJA I OTKRIĆA
»  MENI 
 Home
 Redakcija
 Linkovi
 Kontakt
 
» BROJ 51
Godina IX
Maj - Jun 2012.
»  IZBOR IZ BROJEVA
Br. 65
Sept. 2014g
Br. 66
Nov. 2014g
Br. 63
Maj. 2014g
Br. 64
Jul. 2014g
Br. 61
Jan. 2014g
Br. 62
Mart. 2014g
Br. 59
Sept. 2013g
Br. 60
Nov. 2013g
Br. 57
Maj. 2013g
Br. 58
Juli. 2013g
Br. 55
Jan. 2013g
Br. 56
Mart. 2013g
Br. 53
Sept. 2012g
Br. 54
Nov. 2012g
Br. 51
Maj 2012g
Br. 52
Juli 2012g
Br. 49
Jan 2012g
Br. 50
Mart 2012g
Br. 47
Juli 2011g
Br. 48
Oktobar 2011g
Br. 45
Mart 2011g
Br. 46
Maj 2011g
Br. 43
Nov. 2010g
Br. 44
Jan 2011g
Br. 41
Jul 2010g
Br. 42
Sept. 2010g
Br. 39
Mart 2010g
Br. 40
Maj 2010g.
Br. 37
Nov. 2009g.
Br.38
Januar 2010g
Br. 35
Jul.2009g
Br. 36
Sept.2009g
Br. 33
Mart. 2009g.
Br. 34
Maj 2009g.
Br. 31
Nov. 2008g.
Br. 32
Jan 2009g.
Br. 29
Jun 2008g.
Br. 30
Avgust 2008g.
Br. 27
Januar 2008g
Br. 28
Mart 2008g.
Br. 25
Avgust 2007
Br. 26
Nov. 2007
Br. 23
Mart 2007.
Br. 24
Jun 2007
Br. 21
Nov. 2006.
Br. 22
Januar 2007.
Br. 19
Jul 2006.
Br. 20
Sept. 2006.
Br. 17
Mart 2006.
Br. 18
Maj 2006.
Br 15.
Oktobar 2005.
Br. 16
Januar 2006.
Br 13
April 2005g
Br. 14
Jun 2005g
Br. 11
Okt. 2004.
Br. 12
Dec. 2004.
Br 10
Br. 9
Avg 2004.
Br. 10
Sept. 2004.
Br. 7
April 2004.
Br. 8
Jun 2004.
Br. 5
Dec. 2003.
Br. 6
Feb. 2004.
Br. 3
Okt. 2003.
Br. 4
Nov. 2003.
Br. 1
Jun 2003.
Br. 2
Sept. 2003.
» Glavni naslovi

ARHEOLOGIJA

 


Pripremio:

Maje

Tajanstveni vodovod

Prvi otkriveni tehnički napravljen pritisak vode u Novom svetu (zapadna hemisfera) nalazi se u meksičkom gradu Palenku, u kome je obitavala drevna civilizacija Maja, u 7. veku. Ova tvrdnja je rezultat saradnje dva istraživača sa Državnog univerziteta Pensilvanije, SAD, jednog arheologa i jednog hidrologa.

Donedavno se smatralo da su sistemi pritiska vode stigli u Novi svet s dolaskom Španaca na to područje. Ipak, arheološki podaci, sezonski klimatski uslovi, geomorfološko okruženje i teorija hidraulike jasno pokazuju da su Maje sa područja južnog Meksika posedovali empirijsko znanje o zatvorenim vodenim kanalima pre nego što su Evropljani stigli na njihovu teritoriju.

Ovo je prvi put utvrđeno 1999. godine, prilikom sastavljanja mape te oblasti. Jedan arheolog se 2006. godine vratio u Palenku s hidrologom da bi ispitao stanje voda. Ova meksička oblast prvi put je naseljena 100. godine nove ere, a na vrhuncu je bila u vreme klasičnog perioda Maja, od 250. do 600. godine. Grad je napušten približno 800. godine.

Sa obzirom na prirodne uslove, teško da bi Maje bile svedoci pritiska vode u svom okruženju, izjavio je Kristofer Dafi, profesor građevinarstva i zaštite životne sredine. On smatra da je očigledno da je drevni narod znao da koristi tehniku gradnje prolaza za vodu.

Objekti kakvi su akvadukti nisi retkost u ovom meksičkom gradu. Maje su sagradile naselje tamo gde se nalazio prekid strmine, zbog čega je prostor bio ograničen i naselje nije moglo da se širi. Da bi iskoristili zemlju u što većoj meri, Maje su usmeravale vodene tokove putem akvadukta ispod trgova. Stvarali su urbani prostor pošto se u toj oblasti nalaze vodotokovi na svakih 300 stopa, i to po celoj površini strmine. Nema mnogo slobodnog prostora za građevine.

Ovi potoci, zajedno sa kišnicom koja je padala u toku šestomesečne kišne sezone, predstavljali su opasnost za nastanak poplava, koje su pomoću akvadukta bar delimično držane pod kontrolom.

Objekat koji su istraživači ispitali, akvadukt Piedras Bolas je kanal koji se nalazi na strmom nagibu. Poprečni presek ukazuje na pad sa 3 m2 kod izvora do približno 0,5 m2 na mestu gde voda izlazi iz malog otvora. Gravitacija koja utiče na tekuću vodu i iznenadno suženje kanala uzrokuju da voda silovito ističe iz otvora, pošto je pod pritiskom. Moguće je da je kanal dostizao teoretski limit hidraulične glave tako da je pritisak na izlazu mogao da „gurne“ vodu i do 6 m naviše!

Iskustvo koje su Maje stekle u izgradnji akvadukta za skretanje vodenog toka i očuvanje svog životnog prostora možda je vodilo stvaranju veoma korisnog pritiska vode . Akvadukt Piedras Bolas se jednim svojim delom urušio tako da trenutno vrlo malo vode curi kroz otvor. Zbog toga su naučnici koristili jednostavne hidraulične modele da bi utvrdili potencijalni pritisak vode postignut pomoću akvadukta. Otkrili su da akvadukt može da drži oko 18 hiljada galona vode ukoliko se izlaz drži pod kontrolom. Jedna od potencijalnih mogućnosti korišćenja veštački izazvanog pritiska vode je za fontane. Istraživači su napravili precizni teorijski opis akvadukta s fontanom na izlazu i otkrili da voda teče unutar akvadukta čak i u slučaju poplava, a iznad zemlje u kanalu otiče niz strminu. Postoji i druga mogućnost korišćenja pritiska vode, i to za kanalizaciju.

 

 

  back   top
» Pretraži SAJT  

powered by FreeFind

»  Korisno 
Bookmark This Page
E-mail This Page
Printer Versie
Print This Page
Site map

» Pratite nas  
Pratite nas na Facebook-u Pratite nas na Twitter - u  
»  Prijatelji Planete
 

 

Magazin za nauku, kulturu, istraživanja i otkrića
Copyright © 2003 -2014. PLANETA