TEMA BROJA - MOLEKULARNA BIOLOGIJA

Daleki istok

Iskustva istoka

Krajem osamdesetih godina prošlog veka pojačani su kontakti Kine i zapada na polju molekularne biologije. U Šangaju je postojao Institut za biologiju ćelija ali u to vreme gotovo da nije bilo opreme za istaraživanja pa je sve što je bilo potrebno za laboratorije doneto iz Nemačke. U međuvremenu prilike su se znatno promenile

Logo kineskog društva za molekularnu biologiju

Kineski naučnik Hsien Vu je, početkom tridesetih godina 20. veka, izložio svoju teoriju o proteinskoj strukturi koja se skoro u potpunosti poklapa sa saznanjima drugih naučnika decenijama kasnije. Posle velikih dostignuća Hsien Vua i njegovih studenata, dalji napredak je biti ometen invazijom Japana, 1937. godine. A u vreme japanske okupacije, većina univerziteta je koncentrisana u jugoistočnoj Kini, gde su se istraživanja obavljala u veoma otežanim uslovima. Po okončanju rata, 1949. godine osnovana je Kineska akademija nauka, što je dalo snažan podsticaj razvoju ove grane biologije.

Akademija za medicinske nauke formirana je 1956. godine. Istraživanja su vršena u institutima, a univerziteti su se uglavnom bavili obrazovanjem i nije bilo vremena da sami rade na novim naučnim saznanjima.

Dvojica kineskih naučnika su 1963. godine vršili elektronska mikroskopska istraživanja. Proučavali su tropomiosin protein koji, pored ostalog, reguliše stezanje mišića. Još veći projekat počeo je 1958. godine učešćem tri tima naučnika koji su uspeli da dobiju sintetizovani kristalni insulin. Posle sinteze goveđeg insulina, stručnjaci u Pekingu izvršili su analizu svinjskog kristalnog insulina.

Laboratorija za molekularnu biologiju u Kini

Značajan uspeh kineskih naučnika predstavlja nastanak leka protiv malarije, artemisinina. Lek je otkriven 1971. godine. Izolovan je iz kristalizovane forme kineske biljke Artemisia annua. Ovo jedinjenje sadrži 15 atoma ugljenika, 22 vodonika i 5 kiseonika. Derivati su sintetizovani na jednom šangajskom institutu. Sve se ovo odvijalo u otežanim uslovima, u vreme Kulturne revolucije koja je u Kini trajala od 1966. do 1976. godine, onda kada se u svetu veoma mnogo radilo na polju molekularnih istraživanja i genetskog inženjeringa.

Posle Kulturne revolucije, veliki broj kineskih naučnika otišao je u zapadne zemlje da bi nadoknadili ono što su propustili za vreme Kulturne revolucije. Po povratku jednog dela njih, obavljeno je kloniranje površinskog antigenskog virusa hepatitisa B. Kloniran je i poređan genomski DNK virusa a zatim je površinski antigenski gen kloniran u virus niske toksičnosti. Prekombinovani virus se gaji u embrionu pileta a površinski antigen je pročišćen da bi formirao čestice koje se koriste u lečenju hepatitisa B.

Dve vrste genskih mutacija kineski naučnici povezali su sa gubitkom sluha kod dve ispitivane porodice. Tako je kloniran prvi za bolest vezan gen u Kini. Kasnije su klonirani geni u vezi sa drugim bolestima.

Englesko- kineski rečnik biohemije i molekularne biologije

Kina se 1999. godine uključila u izvođenje veoma skupog projekta istraživanja ljudskog genoma. Zatim se otpočelo sa sekvenciranjem i utvrđivanjem redosleda pojedinih gradivnih elemenata u molekulima.

Molekularna biologija ima primenu i kod biljaka. Zbog važnosti za fotosintezu, sprovedena je strukturalna analiza membranskog proteina spanaća, što je vršeno 2003. godine. Proteinski kompleks fotosinteze 2 predstavlja glavni sakupljač sunčeve energije za biljke, a deluje i kao zaštitnik od pojačane svetlosti.

Japanske aktivnosti na ovom polju su kraćeg veka. Do pre Drugog svetskog rata bile su gotovo neznatne. Kada se otpočelo sa intenzivnijim istraživanjima u Japanu, posebna pažnja bila je posvećena nukleinskim kiselinama.

Velika grupa japanskih stručnjaka dugo se bavila enzimima. U prvo vreme, biohemija u Zemlji izlazećeg sunca povezivana je sa medicinom i agronomijom, što je temelj kasnijih saznanja iz domena molekularne biologije čije će osnove Japanci saznati preko Evrope i Amerike.

U Japanu se radi na dva velika projekta. Glavni ciljevi projekta nazvanog „Riken“ je da se utvrde proteinske strukture bakterija, sisara i biljaka metodom rendgenske strukturne analize i NMR spektroskopija. Cilj je i da se izvrši analiza funkcionalnih biomolekula koje kontrolišu biološki aktivna jedinjenja. „Riken“ je projekat koji je u Japanu započet krajem 20. veka, a nešto noviji naučni poduhvat je otpočeo u Biološkom informativnim istražnom centru koji se bavi membranskim proteinima kod ljudi.