TEMA BROJA - PIRAMIDE

Južna i Latinska Amerika

Majanska Pompeja

Arheolozi su došli do novog otkrića, koje možda predstavlja ključ jedne od najvećih istorijskih enigmi

U džunglama Jukatana u Meksiku, mestu nastanka kulture Maja, otkrivene su skrivene dve piramide i devet palata. Stručnjaci su opisali ovo nalazište koje se nalazi u okviru drevnog lokaliteta Kiuik kao „Majansku Pompeju“ i veruju da bi razlog zbog kog je iznenada napušteno mogao da razreši misteriju Maja, čija je napredna civilizacija iznenada nestala pre oko hiljadu godina.

Otkrivena je interesantna zbirka alata u palatama u brdima, potom oružje poput sekira i noževa, i zemljoradničke alatke poput ćupova i metate, odnosno kamenove na kojima se drobio kukuruz. Deluje kao da su Maje sve napustile i otišle. Ovo nalazište predstavlja jedan zamrznuti trenutak u vremenu. Razlog za odlazak Maja prema obali je potpuno nepoznat.

Metate su čak prevrnuli, kao da su planirali da će se u jednom trenutku vratiti. Stručnjaci su uvereni da će ovo otkriće dovesti do daljih saznanja o dramatičnom raspadu ove civilizacije.Kvalitet očuvanosti ovog nalazišta i tamošnjih predmeta čini da sve deluje kao svojevrsna vremenska kapsula. Ovakav trenutak zamrznut u vremenu postoji i u Pompeji, gde su ljudi jednostavno zaključali vrata svojih domova i pobegli, noseći malo stvari sa sobom.

Ne samo kraljevi

Arheolog Lisa Lusero koja istražuje šest hramova u Jalbaku, majanskom središtu u džugli centralnog Belizea, došla je do sopstvenih teorija o politici izgradnje hramova koja je počela pre skoro dva milenijuma.

Na osnovu istraživanja preživelog materijala hramova koje je prekrila džungla, ova naučnica veruje da kraljevi nisu bili jedini ljudi koji su gradili ili bili pokrovitelji hramova iz Poznog klasičnog perioda (od 550. do 850. godine). Nakon što je uočila raznovrsne načine izgradnje i raznovrsnost korišćenog materijala, Lusero je zaključila da su hramove možda gradili pripadnici bilo kog sloja stanovništva, uključujući i plemstvo, sveštenstvo, čak i obične ljude.

Ona tvrdi da su njihovi hramovi nesumnjivo imali različite svrhe i da su bili posvećeni različitim bogovima.To što su različite grupe imale volju i slobodu da grade hramove, Lusero tumači kao znak da su Maje mogle da biraju koje će hramove podržavati i u kojima će se moliti. I lokacija Jalbaka, na istočnoj periferiji teritorije Maja, ukazuje na to da je tamo postojala relativna politička nezavisnost. Ovi stavovi se suprotstavljaju uvreženom mišljenju o tome da su vladari izgradili sve hramove Maja.

Iako je uglavnom nepoznat, Jalbak je bogat lokalitet. Ironično je da su Lusero do ovih hramova doveli pljačkaši, koji su tokom prethodnih godina iskopali devet rovova do unutrašnjosti lokaliteta, u potrazi za predmetima od neprocenjive vrednosti. Lusero je upravo ovim rovovima stigla do hramova. Ipak, da bi sprečili dalje oštećivanje, vlasti u Belizeu ograničile su iskopavanje na postojeće rovove.

Očuvanje šuma

Dejvid Lenc, profesor bioloških nauka (Univerzitet u Sinsinatiju, SAD) predvodio je tim naučnika koji je otkrio da su Maje svesno radile na očuvanju šuma. To se može primetiti po drvenoj građi koju su koristili.

Naučnici su utvrdili da Majama nije bilo dozvoljeno da seku drvo iz takozvanih „svetih gajeva“. Međutim, tokom Poznog klasičnog perioda, vladar Tikal Maja, K'avil predvodio je vojsku kojom je osvojio suparnički grad Kalakmul. Posle toga su Maje ponovo izgradile Tikal na do tada neviđen način. Počeli su da grade ogromne piramidalne hramove koji su zahtevali znatne količine velikog i pravog drveća koje je u stanju da izdrži težinu nekoliko tona kamena. Za to su koristili samo dva tipa drveta. Tako su Maje počele da narušavaju svoje svete gajeve.

Nakon što su potrošili sva stabla drveta Sapodila, prešli su na manje kvalitetno drvo latinskog naziva Haematoxylon campechianum, koje se nalazi u močvarama. Ova druga vrsta drveta čvrsta je kao gvožđe. Teže ga je obraditi, pa su hramovi sačinjeni od ove vrste imali manji broj ukrasa na sebi.

Za poslednji izgrađeni hram u ovoj seriji, Maje su se vratile na Sapodilu. Lenc smatra da je do toga došlo zato što su Maje ponovo zasadile drveće u svojim svetim gajevima. To je, verovatno, rađeno da bi se sadnjom drveća sprečile vodenu eroziju, izrazito snažnu na golom zemljištu.

Džinovski grad

Prelećući u više navrata letelicama preko guste prašume u Belizeu, američki naučnici su koristili najmoderniju opremu i beležili slike drevnog grada Maja, Karakola, i promene u životnoj sredini koje su Maje učinile na površini od oko 200 km2.

Profesori antropologije sa Univerziteta Centralna Florida, Arlen i Dajen Čejs pokušavali su da usmere arheološka istraživanja na pomenutu oblast tokom prethodnih 25 godina. Njihov rad uz pomoć rada na zemlji iznedrio je mapu od 23 km2 ovog drevnog naselja.

Uz pomoć NASA-ine tehnologije, otkrili su na hiljade struktura, desetine hiljada zemljoradničkih terasa i mnoštvo skrivenih pećina, što su rezultati kojima se niko nije nadao. Ti podaci govore o veličini grada i potkrepljuju procene naučnika o broju stanovnika - najmanje 115 hiljada ljudi, 650. godine nove ere.

Do sada, mogućnosti arheologa su bile ograničene pošto je većina lokaliteta skrivena pod gustom šumom i nalazi se na brdovitim terenima. Nova tehnologija osmatranja efikasno uklanja ove prepreke. Dobijene slike prikazuju monumentalne piramidalne građe- evine, puteve i zemljoradničke terase, što pruža detaljnu sliku o komunikacionom i transportnom sistemu grada.