SVETSKA BAšTINA

Pripremio: Miomir Tomić

Kom Ombo

Kuće krokodila i sokolova

Veliki hram Kom Ombo, duže od dva milenijuma prekriven naslagama peska, ponovo je ugledao svetlo dana pre nešto više od jednog veka. Po mnogo čemu jedinstveni u antičkom svetu, ruševni ostaci ovog gređevinskog kompleksa ishod su spajanja dva susedna hrama, od kojih je svaki bio posvećen drugom božanstvu

U početku, tu je bio egipatski grad, znan kao Nubt (što se može prevesti kao “grad od zlata”). Antički grad Kom Ombo nastao je kasnije, građen po uzoru na grčke gradove a bio je smešten na pedesetak kilometara severno od Siene (današnjeg Asuana), na ukrštanju puteva što su iz Nubijske pustinje vodili ka dolini Nila. Mesto je nekada bilo poznato duhovno središte u kojem se nalazio veličanstveni hram, podignut u 2. veku stare ere, kada se i grad naglo uzdigao.

U vreme prvih grčkih uticaja mesto su nazivali Tebaida. Bilo je smešteno na desnoj obali Nila, osnovano kao utvrda za vojsku koja je branila južne granice države.

Kom Ombo je bio najistaknutiji grad iznad Asuana. Na tom mestu Nil teče oivičen strmom obalom od stenja i peska na jednoj i naslagama plodnog rečnog taloga na drugoj strani. Tim prostorom danas dominiraju ostaci hrama sastavljenog od dva hrama, sagrađena od kamena iz obližnjeg kamenoloma. Veći deo postavljen je na vrhu peskovite uzvisine i podseća na Panteon. Posvećen je bogu sunca. Manji se nalazi na severozapadu i posvećen je drugom božanstvu. Oba, gledano u celini, deluju impozantno - do danas su zadržali sjajne bareljefe i boje iz vremena kada su se njihovi graditelji i nalogodavci divili onome šta su izgradili.

Izgradnja je započeta u vreme Ptolomeja VI Filometora (180-145. godine pne) a okončana u vreme Ptolomeja XIII (47-44. godine pne) koji je postavio unutrašnji raspored dvorana, stubove, svetilišta i sobe za druga okupljanja i izgradio unutrašnje i spoljašnje stepenište. Južna polovina je posvećena bogu krokodila Sobeku, koji je ujedno bog plodnosti i stvoritelj sveta. Severni deo hrama posvećen je bogu Horusu sa glavom sokola. To je i razlog da prvi deo hrama zovu “Kuća krokodila” a drugi “Kućom sokola”. Jednom zamišljenom linijom hram je podeljen na dva dela, od kojih svaki ima svoj posebni ulaz i svoje prostorije.

Sve što je ostalo od velikog ulaznog pilona uzdiže se iznad visine stropa na čijem je vrhu bareljef rimskog imperatora Domiciana sa likovima drugih bogova i dugim tekstom uklesanim u 52 reda hijeroglifa. Na ulazima dominira polufigura Ptolomeja XII Neo Dionisa, sa lokalnim božanstvima oko sebe. Prva dvorana ima tri niza finih ukrasa u obliku lotosovog cveta, lista papirusa i palminog drveta dok je tavan ukrašen prizorima astronomskih pojava.

Krokodili su posebno poštovani od strane stanovnika Kom Omboa, što se može zaključiti i po tome što su u delovima podzemnih hodnika pronađene mumije tih posvećenih životinja. Ovakav odnos kao da se preneo i na Rimljani - na jednom novčiću iz tog vremena, na glavi je bog Sobek a na zaglavlju bareljef krokodila.

Za Kom Ombo je vezan i i redak nalaz nečega što bi se moglo smatrati za hirurške instrumente - skalpeli, makaze, dilatatori i boce sa medicinskim rastvorima, sve iz rimskih vremena. Dodatno, u neposrednoj blizini pronađen je i instrument za merenje vodostaja.

Najveća oštećenja hram je pretpeo od podlokavanja tla usled nadiranja velike reke, prilikom čestih zemljotresa i usled nemarnosti potonjih graditelja koji su koristili kamene blokove hrama za neke druge građevine. Zidine su iznutra delom sastrugane od strane Kopta koji su vekovima koristili hram kao svoju crkvu.

Današnji ostaci samo su podsećanje na moć antičkih vladara i mesto koje obilaze turisti.