SVETSKA BAŠTINA

Izgubljeni grad Inka

Maču Pikču - u prevodu: stari vrh - čudesni grad Inka iz vremena pre Kolumba, nalazi se na 2430 m nadmorske visine, na oštroj planinskoj uzvisini iznad doline reke Urubambe, u Peruu, oko 70 km severoistočno od grada Kuska. Maču Pikču je verovatno napoznatiji simbol nestalog naroda Inka. Ostaci grada su, 1983. godine, uvršćeni na listu svetske kulturne baštine kao “remek-delo arhitekture i jedinstveno svedočanstvo o civilizaciji Inka“.

Zaboravljen vekovima a oivičen planinskim lancima Anda, uvučen između mrkih visova, izvan svih puteva i sa malo onih koji su znali za njegovo postojanje, Maču Pikču je otkriven jula 1911. zahvaljujući američkom istoričaru Hiramu Bingamu, predavaču na Jel univerzitetu. Bingam je u to vreme tragao za ostacima grada zvanog Vitkos, utočištem Inka i mestom poslednjeg otpora španskim zavojevačima. Dugo se i uporno raspitivao sve dok ga do ovog mesta nisu doveli domoroci koji su živeli u Maču Pikčuu, u preostalim kućama iz vremena Inka. Posle prve posete, Bingam je napisao studiju o onome na šta je naišao i time svratio pozornost naučnika i znatiželjnika na ovo mesto.

Tokom više poseta Peruu, Bingam je ostvario dobre veze sa lokalnim vlastima, što mu je omogućilo da nesmetano dolazi i radi. Kao ishod, više od pet hiljada umetničkih predmeta prebačeno je u arhive Jel univerziteta, što već više godina prati zahtev peruanske vlade da se odnešeni predmeti vrate na mesta sa kojih su odneti.

Grad je izgrađen oko 1450. godine, kada je carstvo Inka bilo na vrhuncu moći, a napušten je stotinak godina kasnije, nailaskom španskih osvajača. Mada je veoma blizu Kuska, prestonice Inka, Španci ga nikada nisu pronašli niti imali prilike da razore kao mnoge druge gradove carstva. Tokom vekova do danas, proplanak sa kućama nadrastala je sve gušća džungla i bilo je sve manje onih koji su znali za postojanje veličanstvenog grada. U studiji Hirama Bingama navedeno je da je grad-tvrđava u stvari tradicionalno mesto rađanja mnogih Inka i duhovni centar kraljeva i njihovih podanika - mada je danas sve više onih koji smatraju da je Maču Pikču bio samo pribežište kraljevske porodice i najbližih podanika.

Mnogo se šta nagađa: da je grad izabran za pribežište zbog jedistvene lokacije i geološkog oblika okoline. U verovanjima je ostalo i da obrisi planinskog lanca koji se proteže iza grada predstavlaju lice jednog Inka koji gleda ka suncu, sa najvišim vrhom koji podseća na šiljati nos i kojeg nazivaju Uajna Pikču - mladi vrh.

Godine 1913. objavljena je prva obimna studija o gradu, a jula 2007. godine Maču Pikču je proglašen za jedno od novih sedam svetskih čuda.

Od vrha na kojem se grad nalazi spušta se gotovo vertikalni ponor dubok oko 600 m ka reci Urubambi. Mesto je bilo tajnovito i, zbog ponora koji ga okružuju, gotovo idealno za sklanjanje u slučaju rata. Između kuća i strmog planinskog obronka pružao se most od užadi, kojim se prelazilo preko reke i ponora i obezbeđivao tajni ulaz za vojnike kraljevstva.

Po jednoj teoriji, Maču Pikču je napravljen da bi se iz njega upravljalo kraljevstvom i novoosvojenim prostorima i zato da bi bogati stanovnici imali gde da se sakriju. Ima i pretpostavki da je ovo sveto mesto izabrano za grad kao ishod niza verovanja u astronomske pojave.

Maču Pikču je podeljen na tri dela: deo sa svetilištima, deo za stanovanje i deo za kraljevsku palatu. U prvom delu su i dve najznačajnije građevine: Hram sunca i Soba tri vetra. Posvećene su Inti, bogu sunca i najvećem božanstvu Inka. Deo za stanovanje je mesto gde je živela niža klasa, sa kućama. radnjama, magacinima... U kraljevskoj zoni građene su kuće u nizovima, jedan ispod drugog, kao u slapovima: deo za mudrace karakterišu pretežno crvenkasti zidovi, deo za prinčevsku porodicu karakterišu trapezoidne sobe a spomenički deo karakterišu precizno isklesane skulpture i brojni uklesani crteži. Ovaj deo korišćen je i kao mesto za rituale posvećenja.

Cela arhitektura Maču Pikčua satkana je od precizno izrezanih kamenih blokova pravilnih oblika i usklađenih veličina. Inke su bili majstori te tehnike građenja. Kameni blokovi obrađivani su do mere da su se spajali bez maltera. Mnogi delovi u središtu grada su toliko precizno isklesani da između kamenih blokova nije moguće uglaviti ni najtanje sečivo.

Inke nikada nisu koristile točak. Kako su pomerali i postavljali kamene blokove, i danas je nerazjašnjeno, osim što vlada uverenje da su za to koristili snagu stotina ljudi u istom trenu.

Grad koji je opstao do danas podrazumeva 140 građevina: hramova i svetilišta, vrtova i kuća za rad i stanovanje povezanih sa više stotina stepenica, najčešće klesanih iz jedinstvenog kamenog bloka, veći broj fontana povezanih kanalima i sistemima odvoda. Istraživanja su pokazala da je postojao jedinstven irigacioni sistem kojim je voda prenošena od izvorišta do svake kuće.

Posebno su zanimljivi putevi. Mreža puteva polazi iz Kuska a samo jedan vodi do Maču Pikčua. Upravo tim putem danas hodaju na hiljade turista koji od Kuska, gde je prvo mesto za privikavanje na visinu, kreću dolinom Urubambe ka visovima Anda i svetom gradu istine o nestalom narodu Inka.