MEDICINA

Pripremio:Gordana Tomljenović

Virusi u ginekologiji
IMUNITETOM protiv infekcije

Sve virusima izazvane promene na spoljnim genitalijama ili na grliću materice, bilo da se ispoljavaju u obliku određenih simptoma ili da su testovima dokazane, uglavnom nastaju posle imunološkog pada, objašnjava primarijus dr Ljubica Presetnik, specijalista ginekologije i akušerstva u Opštoj bolnici Bel Medic. Reč je o humanim papiloma virusima (HPV), sa kojima se ginekologija suočava tek u poslednjih pet do deset godina.

dr Ljubica Presetnik

Ni medicina 20. veka nije uspela da pronađe adekvatan lek za virusne infekcije. Ima, istina, medikamenata koji donekle mogu da utiču na neke vrste virusa, ali problem je u tome što su ti mikroorganizmi vrlo brojni i što lako mutiraju. Kad je reč o ginekologiji, koja se susreće sa takozvanim humanim papiloma virusima (HPV), primarijus dr Ljubica Presetnik, ginekolog, akušer i citolog, napominje da su virusne infekcije sasvim sigurno jedan od uzroka nastanka prekanceroze i karcinoma grlića materice.

Asimptomatske infekcije

Virusi su najmanji uzročnici infekcija, koji se sastoje od genetskog materijala obavijenog proteinskim omotačem. Van ćelije „domaćina" su inertni, ali unutar nje započinju dinamičan „život" koji često rezultira oštećenjem napadnutog organizma - od oko 1500 poznatih vrsta virusa, njih oko 250 uzrokuju oboljenja kod čoveka. U ginekologiji je detektovano više od 120 tipova HPV, pri čemu su takozvane grupe 16 i 18 najodogovornije za nastanak prekanceroza grlića materice. Humani papiloma virusi, koji izazivaju pojavu bradavica, kao ginekološki problem javljaju se u poslednjih pet do deset godina, ima ih obilje vrsta i napadaju kompletnu analno-genitalnu regiju, uključujući i urinarni trakt. Nevolja je u tome što su u većini slučajeva asimptomatski, bez znakova da je virus naselio određenu oblast. Mora da prođe u prošeku čak par godina, dve do tri, kaže dr Presetnik, da bi se njihovo prisustvo ispoljilo u obliku zdravstvenih problema koje pacijent oseća kao neprijatnost pri mokrenju ili pražnjenju creva, kao bol, peckanje ili kao pojavu nekog vaginalnog iscetka. lako se mogu javiti i pojedinačno, simptomi infekcije HPV su vrlo često udruženi, međusobno i sa bakterijama, a često su prisutni u sve tri regije istovremeno.

Zanimljivo je, ističe dr Presetnik, a za ginekologe je to veliki problem, što se spoljašnje genitalne bradavice često uopšte ne jave, ali infekcija grlića materice ipak postoji. Ova činjenica je od naročitog značaja zeto što se, procentualno, najveći broj maligniteta javlja upravo na grliću materice, pa tek onda na jajnicima ili njenom telu. Uzgred, po ovom neslavnom rekordu, grlić materice i dojka neprestano menjaju dva prva mesta na listi uzročnika malignih oboljenja kod žena.

Značajno je, međutim, da su među brojnim HPV detektovane one virusne grupe koje u tom smislu predstavljaju najveću opasnost, odnosno izdvojeni su virusi koji izazivaju veći stepen oštećenja grlića materice (imaju veći maligni potencijal), što eventualno može da dovede do pojave karcinoma. Reč je o već pomenutim tipovima 16 i 18, koji se smatraju izazivačima prekanceroza, od presudne je važnoi blagovremeno otkriti pojavu predkancerogenog stanja. U odgovoru na pitanje na koji način se otkriva prekanceroza, dr Ljubica Pre|setnik objašnjava da često i sam Papa uzorak u okviru poznatog Papanikolau testa koji vrlo pouzdano otkriva cervikalne poremećaje - može da ukaže na virusnu infekciju. Uzorak ne mora da bude promenjen, odnosno Papa test može da pokaže sasvim odgovarajuću drugu grupu, ali se u toku citološkog pregleda tog razmaza mogu uočiti takozvani koilociti -ćelije posebnog oblika koje ukazuju na prisustvo virusa.

Obavezna kolposkopija

Cinekolozi u svetu danas savetuju da se, u slučaju urednog Papa testa koji ne potvrđuje opasne promene na grliću materice ali koji je registrovao koilocite, test redovno ponavlja bar svakih šest meseci. Pri tom se sve češće traži takozvana tipizacija humanih papiloma virusa, ili HPV test, koji se obavlja i u našoj zemlji, a kojim se virusi razvrstavaju u tri najčešće grupe - grupu kojoj pripadaju tipovi 1 6 i 18, grupu u koju spadaju tipovi virusa 31, 33 i 51, i grupu relativno bezopasnih 6 i 11, koji predstavljaju najučestalije viruse i ispoljavaju se kao virusne bradavice na spoljnim genitalnim organima. Bradavice na samom grliću materice, ukoliko su izazvane bezopasnim tipovima virusa, napominje dr Presetnik, nisu alarmantne.

Ukoliko se otkriju promene koje zahtevaju biopsiju, taj postupak daIje pokazuje koliku je štetu virus naneo tkivu pa će se, u zavisnosti od stepena takozvanih displazija, ili nastaviti češće praćenje stanja ili pribeći eventualnoj hirurškoj intervenciji.

Kad se na osnovu Papa testa posumnja na virusnu infekciju, obavezno treba da se obavi i kolposkopski pregled. Bez kolkposkopije, Papa test nije dovoljan da bi se sa sigurnošću mogle isključiti ili potvrditi opasne promene na grliću materice.

Dr Presetnik primećuje da većina sistematskih pregleda u nas uključuje ultrazvučni i ginekološki pregled bez kolposkopije i zato ističe značaj kolposkopskog pregleda. Taj vrlo jednostavan postupak podrazumeva premazivanje grlića materice sirćetnom kiselinom i mikroskopsko posmatranje tkiva, što medicina čini već više od sto godina, od kako postoji mikroskop, ali čime kolposkopija ne gubi na svojoj validnosti. Ne dovodeći u pitanje važno mesto ultrazvuka u ginekološkom pregledu, dr Presetnik, međutim, ističe činjenicu da ta tehnologija nije značajna za preventivnu cervikalnu dijagnostiku, odnosno da samo kolposkopija uz Papa test uočava promene na grliću materice prvoj barijeri prema unutrašnjim genitalijama.

Ginekološkim pregledom može da se primeti crvenilo, ili neko oštećenje tkiva, ali ginekolog ne zna tačno šta je posredi dok ne obavi kolposkopiju. Drugim rečima, rezultati Papa uzorka i kolposkopije za ginekologa su smernice i osnova daljeg plana zaštite, daIje i invazivnije dijagnostike i daljeg lečenja patologije grlica materice.

Virusi i stres

Sve virusima izazvane promenena na spoljnim genitalijama ili na grliću materice, bilo da se ispoljavaju u obliku određenih simptoma ili da su testovima dokazane, uglavnom nastaju posle imunološkog pada, napominje dr Presetnik. Slabljenje imuniteta, uzrokovano dugotrajnim mentalnim ili fizičkim stresom, medicina „optužuje" za veliki broj oboljenja, a među njima i za velike probleme koje izazivaju virusne infekcije. Virusima izazvane promene mogu se ukloniti na više načina - od krioterapije do laserske vaporizacije ili vaporizacije ultrazvučnim nožem. Ali uklanjanje promene nije dovoljno da se bude spokojan jer virus ostaje u organizmu i ponovo se može aktivirati čim mu pad imuniteta za to otvori put.

Zato, kad konstatuje virusnu promenu, dr Ljubica Presetnik savetuje pacijentima uzimanje antioksidanata, pre svega vitamina E koji učestvuje u mnogim organskim procesima, radi jačanja imuniteta, pa se tek potom odlučuje za najbolji način lečenja promena koje su se već manifestovale. Zasad je jedini i najbolji mogući odgovor na virusne infekcije popravljanje imunološkog statusa pacijenta - izbegavanje ili kontrola stresa i dodavanje ishrani farmaceutski proizvedenih dopunjivača ishrane -antioksidanata, smatra dr Presetnik.

Gordana Tomljenović